Krótko i na temat: w serwisie internetowym Izby Poselskiej pojawiła się projektowana ustawa o transparentności finansowania organizacji pozarządowych, nakładająca na NGO-sy m.in. obowiązek informowania o wsparciu finansowym i danych wspierających spoza granicy, etc.
A mianowicie, w pewnym skrócie:
- organizacje pozarządowe i organizacje pożytku publicznego będą miały obowiązek ujawniać informacje o wsparciu i źródłach finansowania pochodzących od wszystkich — nie tylko zagranicznych — podmiotów;
art. 3 ust. 1 ustawy ustawy o transparentności finansowania organizacji pozarządowych (projekt)
Organizacje pozarządowe, których przychód z działalności statutowej za poprzedni rok obrotowy przekroczył 250 000 zł lub organizacje pożytku publicznego, których przychód z działalności statutowej za poprzedni rok obrotowy przekroczył 250 000 zł, przekazują zbiorczo w terminie 3 miesięcy od zakończenia roku podatkowego do Krajowego Rejestru Sądowego informacje o źródłach finansowania projektów, uwzględniając kategorie określone w załączniku do ustawy.
- dla jasności: wsparciem są pozyskane od jednego (dowolnego) podmiotu wspierającego korzyści pieniężne lub majątkowe o wartości przekraczającej 10 tys. złotych w ciągu roku podatkowego;
- wsparciem z zagranicy jest natomiast przysporzenie pochodzące m.in. od obcych państw, organizacji międzynarodowych, cudzoziemców i bezpaństwowców; wsparciem zagranicznym ustawa nazywa także środki przekazane przez polskie osoby prawne, które mają zagranicznego udziałowca (niezależnie od poziomu zaangażowania), a także podmiotów zależnych od polskich jednostek, w których udział zagraniczny przekracza 50% (także o wartości ponad 10 tys. złotych rocznie); wsparciem zagranicznym nie są środki pozyskiwane z budżetu Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych, których Polska jest członkiem;
- progi od których zależy obowiązek i terminy przekazywania danych są dwa: każda organizacja społeczna, której przychód z działalności statutowej w poprzednim roku przekroczył 250 tys. złotych, będzie zgłaszała informacje do Krajowego Rejestru Sądowego, zbiorczo po zakończeniu roku, włącznie z danymi wszystkich podmiotów udzielających wsparcia (a wszystko w/g bardzo szczególarskiego wykazu);
- (w ślad za uzasadnieniem projektu: „małe podmioty z przychodami poniżej 250 000 zł nie będą objęte projektowanymi regulacjami”);
- każda z tych organizacji będzie miała także obowiązek opublikować informacje o wspierających podmiotach zagranicznych na swej stronie internetowej;
- natomiast instytucje o przychodzie przewyższającym milion złotych będą musiały dodatkowo upubliczniać owe informacje — „bez zbędnej zwłoki” — za pośrednictwem mediów (środków „audiowizualnych, dźwiękowych lub wizualnych”, m.in. na swojej stronie internetowej, profilu fejsbókowym, etc.), a także prowadzić elektroniczny rejestr wpłat, publiczny rejestr umów (ale tylko o tych, które zostały zawarte „w formie pisemnej, dokumentowej, elektronicznej albo innej formie szczególnej”);
- w zakresie wykonania obowiązków ustawowych NGO-sy będą podlegały kontroli Dyrektora Narodowego Instytutu Wolności — Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego;
- o tyle ważne, że w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku informacyjnego organ kontrolny może wezwać organizację do jego prawidłowego wykonania, a za zignorowanie wezwania przewidywane są kary pieniężne w kwocie od 3 tys. do 50 tys. złotych, zaś organizacja, która nie zapłaci, będzie wykreślona z KRS;
- natomiast nieprawidłowości w prowadzeniu rejestru wpłat i rejestru umów mają być kwalifikowane jako przestępstwo;
- dla jasności: zgodnie z projektem ustawa o transparentności finansowania organizacji pozarządowych ma wejść w życie po 30-dniowym vacatio legis — ale obowiązek prowadzenia rejestru wpłat i umów dotyczyłby umów zawartych po 1 stycznia 2023 r;
Zamiast komentarza: w projekcie mówi się, że jest luka, ponieważ organizacje NGO mogą wywierać wpływ na życie publiczne poprzez lobbing (i terroryzm), jest mowa także o korporacjach międzynarodowych i o rosyjskiej napaści na Ukrainę, a przecież podobne rozwiązania są przyjęte w innych państwach — i tu projektodawcy odsyłają do amerykańskiego Foreign Agents Registration Act z 1938 r…. aż szkoda, że nie powołano się także na wzorce kremlowskie…