Czy agresywne zachowanie psa usprawiedliwia jego czasowe odebranie w trybie interwencyjnym? Czy jednak błędy w wychowaniu i socjalizacji zwierzęcia nie oznaczają, iż doszło do znęcania się nad zwierzęciem, a tym bardziej nie oznaczają zagrożenia dla życia i zdrowia zwierzęcia?
wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 23 grudnia 2021 r. (II SA/Ol 64/21)
1) Organ nie jest uprawniony do oceny wychowania psa, ani jego socjalizacji, a poza tym, [agresywne zachowanie psa] nie może stanowić podstawy odebrania zwierzęcia.
2) Zły stan techniczny budynków nie uzasadnia odbioru zwierząt w trybie art. 7 ust. 3 uoz, bowiem nie oznacza jeszcze, że dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu.
Sprawa zaczęła się od odebrania z farmy, w trybie interwencyjnym, 8 kóz, 5 koni, 1 kozy i 1 psa w typie owczarka środkowoazjatyckiego. Oceniając podjęte w czasie interwencji działania wójt stwierdził, iż dalsze przebywanie zwierząt w złych warunkach zagrażało ich życiu i zdrowiu (wychudzenie, bardzo zły stan techniczny budynków — „walący się dach, brak drzwi”), pies był agresywny i nie dał do siebie podejść, co wskazuje na braki w jego socjalizacji i wychowaniu — co sumarycznie pozwoliło wydać decyzję potwierdzającą interwencję.
W odwołaniu od decyzji właścicielka zwierząt podkreśliła, że gospodarstwo ma 11 ha swoich pastwisk, 10 stawów i 3 rzeczki, studnie i wodociąg. Zwierzęta były codziennie karmione i pojone, miały zapewnioną opiekę lekarską, a więc nie zagrażała im utrata życia lub zdrowia i nie były zaniedbane. Nie doszło więc do znęcania się nad zwierzętami, ale nawet doprowadzenia do stanu zagrożenia życia i zdrowia, który pozwalałby na podjęcie interwencji.
art. 7 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie zwierząt
1. Zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2 może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia (…)
3. W przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu, policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, odbiera mu zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny przypomniał, iż człowiekowi, który znęca się nad zwierzęciem może być ono czasowo odebrane; jeśli zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki, może dojść do odebrania w trybie interwencyjnym, tj. bez uprzedniej decyzji urzędu. Tryb interwencyjny jest jednak zastrzeżony wyłącznie dla szczególnych przypadków — sytuacji, kiedy wskutek znęcania się nad zwierzęciem zagrożone jest jego życie lub zdrowie (por. „Czasowe odebranie zwierzęcia w trybie interwencyjnym jest dopuszczalne już przy samym znęcaniu się nad zwierzęciem”).
Jednym z argumentów za podjęciem interwencji na farmie był zły stan budynków, która to okoliczność sama w sobie nie może być przesłanką odebrania zwierzęcia (dla jasności: utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, a zwłaszcza w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa jest kwalifikowane jako znęcanie się nad zwierzętami — ale nawet uszkodzona obórka sama w sobie nie oznacza niewłaściwych warunków bytowania). Podobnie odebrania zwierząt nie można usprawiedliwiać oceną, iż należące do kobiety użytki rolne prowadzone są w „niskiej kulturze rolnej”.
Sąd podważył także odebranie psa z powodu jego agresji: raz, że nawet jeśli agresja psa była spowodowana nieprawidłowym wychowaniem lub brakiem socjalizacji, to okoliczności te nie mogą być podstawą czasowego odebrania zwierzęcia, a wójt nie jest uprawniony do oceny wychowania psa, ani jego socjalizacji; dwa, że suka mogła być agresywna ze względu na przebieg interwencji (była łapana hyclowskim chwytakiem, mogła się zestresować).
Ponadto w sprawie popełniono następujące błędy kwalifikujące się jako poważne naruszenie postępowania dowodowego i zasady prawdy obiektywnej:
- wójt przesłuchał 10 świadków, jednak część z zadanych pytań zawierała tezę, że opieka nad zwierzętami nie była właściwa — zaś dowód w postaci odpowiedzi na pytanie sugerujące nie jest prawidłowym dowodem w postępowaniu administracyjnym;
z kodeksu postępowania administracyjnego
art. 7. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
art. 77 § 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.
- nie wszyscy świadkowie potwierdził, iżby doszło do zaniedbania zwierząt — tymczasem w decyzji wójt stwierdził, że świadkowie są jednomyślni;
- wysuwanych wobec właścicielki zarzutów nie potwierdziła także opinia sporządzona przez biegłego na potrzeby postępowania karnego — lekarz weterynarii nie dostrzegł utrzymywania w stanie niechlujstwa i rażącego zaniedbania, były prawidłowo żywione i pojone — zwierzaki miały możliwość egzystencji zgodnej z potrzebami gatunku, rasy, płci i wieku;
- zaś niekorzystne dla właścicielki badania, które potwierdziły ogólne niedożywienie dwóch koni zostały sporządzone po badaniu przeprowadzonym 2 miesiące po interwencji — czyli w czasie, kiedy były one pod opieką całkowicie innych osób.
Stwierdzając, że żadne przywołane w sprawie okoliczności te nie potwierdziły ani znęcania się nad zwierzętami, ani zagrożenia dla ich życia lub zdrowia — nie są dowodem agresywne zachowania psa — zatem nie był to przypadek uzasadniający czasowe odebranie zwierząt w trybie interwencyjnym, WSA uchylił obie wydane w sprawie decyzje.
(’Aggressive Perfector’ — tak mi się skojarzyło ;-) ale to nieprawda, fot. Olgierd Rudak, CC-BY 2.0)