A skoro nieco wcześniej było o tym, że organ władzy publicznej powinien odbierać korespondencję elektroniczną i nie może powołać się na to, że wiadomość mogła wpaść do spamu, a reguła ta dotyczy także podkomisji kierowanej przez Antoniego Macierewicza, teraz czas na kilka akapitów o tym, że informacja o udostępnianiu informacji ze śledztwa smoleńskiego — komu prokurator dał dostęp do akt postępowania — stanowią informację publiczną, a więc podlegają udostępnianiu na wniosek (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 marca 2022 r., III OSK 1159/21).
Sprawa zaczęła się od przesłanego przez stowarzyszenie do Prokuratury Krajowej, za pośrednictwem platformy ePUAP, wniosku o udostępnienie informacji publicznej — odpowiedzi na pytanie: kto miał dostęp do akt postępowań dotyczących katastrofy Tu-154 i kto otrzymał informacje z prowadzonego śledztwa?
Prokuratura odparła, że śledztwa dotyczące wypadku prezydenckiego samolotu są w toku, zaś dokumenty z postępowania przygotowawczego są objęte tajemnicą śledztwa i mogą być udostępnianie wyłącznie na podstawie przepisów kpk, które jako lex specialis wyłączają możliwość stosowania przepisów o dostępie do informacji publicznej.
W skardze bezczynność stowarzyszenie podkreśliło, że wyłączenie jawności informacji o osobach, które miały dostęp do akt katastrofy smoleńskiej nie ma związku z prowadzonym śledztwem. Doszło zatem do naruszenia wolności pozyskiwania informacji, jak i konstytucyjnej zasady jawności działania władz publicznych i osób pełniących funkcje publiczne, z powołaniem się na przepis, który nie wyklucza stosowania udip.
art. 12 par. 1-2 ustawy o prokuraturze
§ 1. Prokurator Generalny, Prokurator Krajowy lub inni upoważnieni przez nich prokuratorzy mogą przedstawić organom władzy publicznej, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach także innym osobom, informacje dotyczące działalności prokuratury, w tym także informacje dotyczące konkretnych spraw, jeżeli informacje takie mogą być istotne dla bezpieczeństwa państwa lub jego prawidłowego funkcjonowania.
§ 2. Prokurator Generalny oraz kierownicy jednostek organizacyjnych prokuratury mogą przekazać mediom osobiście, lub upoważnić w tym celu innego prokuratora, informacje z toczącego się postępowania przygotowawczego lub dotyczące działalności prokuratury, z wyłączeniem informacji niejawnych, mając na uwadze ważny interes publiczny.
art. 156 § 5 kodeksu postępowania karnego
Jeżeli nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów lub kopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kopie. W przedmiocie udostępnienia akt, sporządzenia odpisów lub kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów lub kopii prowadzący postępowanie przygotowawcze wydaje zarządzenie.
WSA stwierdził, że w rzeczywistości spór nie dotyczył dostępu do akt postępowania (tj. wnioskodawca nie zażądał wglądu w materiały śledztwa), lecz udzielenia informacji o organach władzy publicznej i osobach, którym przekazano informacje o prowadzonym postępowaniu. Tryb udzielania tych informacji określony jest przepisami ustawy o prokuraturze, a nie kodeksu postępowania karnego, zatem nie dotyczy go wymóg zachowania tajemnicy śledztwa, nie ma też wątpliwości, że owe dane dotyczą wyłącznie działań podejmowanych przez organy państwa (prokuratora z jednej strony, organ lub osobę jako odbiorcę) — zaś informacja o udostępnianiu informacji ze śledztwa smoleńskiego to informacja publiczna podlegająca udostępnianiu. Biorąc zatem pod uwagę, iż odpowiedź nie została udzielona w wymaganym terminie, a prokurator nie udzielił żadnej odpowiedzi (nie udostępnił informacji, nie odmówił), doszło do bezczynności (wyrok WSA w Warszawie z 10 grudnia 2018 r., II SAB/Wa 419/18).
Prokurator Krajowy wniósł na to orzeczenie skargę kasacyjną, w której podtrzymał swe stanowisko: dane o udostępnianiu informacji ze śledztwa smoleńskiego i komu przekazywano informacje ze śledztwa dotyczą postępowania przygotowawczego. Biorąc tedy pod uwagę, że wyłącznym przepisem regulującym zasady dostępu do akt postępowania przygotowawczego jest art. 156 par. 5 kpk, zatem jako lex specialis wyklucza stosowanie przepisów o dostępie do informacji publicznej.
Naczelny Sąd Administracyjny co do zasady przyznał prokuraturze rację: przepisy proceduralne regulujące zasady dostępu do materiałów zgromadzonych (także art. 525 kpc) stanowią przepis szczególny w rozumieniu art. 1 ust. 2 udip, toteż wykluczone jest żądanie udostępnienia akt postępowania przygotowawczego w oparciu o przepisy o udostępnianiu informacji publicznej (uchwała NSA z 9 września 2013 r., I OPS 7/13).
Faktem jest jednak, że stowarzyszenie nie wnosiło o udostępnienie akt postępowania przygotowawczego, lecz przekazania informacji o osobach, które uzyskały informacje i dostęp do tych akt. A przecież udostępnienie informacji o tym komu udostępniono informacje ze śledztwa smoleńskiego nie polega na ujawniania danych objętych tajemnicą prokuratorską, nie podlega też regulacji art. 156 par. 5 kpk, lecz art. 12 ustawy o prokuraturze, który to przepis nie jest lex specialis wobec przepisów o dostępie do informacji publicznej.
Na marginesie NSA zwrócił uwagę, że nawet w aktach prowadzonego przez prokuraturę postępowania mogą znajdować się materiały będące nośnikiem informacji publicznej, choćby dokumenty urzędowe (art. 6 ust. 2 udip), z czego wynika, iż nieuprawniona jest teza o generalnej niedopuszczalności udostępniania informacji zgromadzonych w aktach postępowania przygotowawczego.
Z tego względu NSA ostatecznie oddalił wniesioną przez Prokuratora Krajowego skargę kasacyjną.