Czy lekarz może ponosić odpowiedzialność karną za nieprawidłowy opis wyniku badania lekarskiego? Czy brak wzmianki o zagrażającego życiu uszkodzeniu organu wewnętrznego może być traktowany jako zaniechanie prowadzące do narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo? Jeśli pacjent zmarł — ale jego stan zdrowia nie pozwala przyjąć, iż zmarł akurat ze względu na uszkodzenie, którego lekarz nie opisał? (wyrok Sądu Najwyższego z 4 stycznia 2022 r., III KK 411/21).
Orzeczenie dotyczyło dwójki lekarzy radiologów, których nieprawidłowy opis wyniku badania lekarskiego (tomografii komputerowej śledziony pacjenta) zakwalifikowano jako przestępstwo nieumyślnego narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (dość rzec, że pacjent, który doznał wielonarządowego urazu, zmarł).
Sąd I instancji uniewinnił oskarżonych od zarzutów, jednak to orzeczenie zostało uchylone w apelacji, a sprawa zwrócona do ponownego rozpoznania.
SR podtrzymał wcześniejsze stanowisko: nieprawidłowy opis wyniku badania lekarskiego mógłby być traktowany jako narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia tylko wówczas, gdyby pacjent nie doznał innych groźnych urazów, a prawidłowy proces leczenia dawałby gwarancje powrotu do zdrowia. Stąd też samo zaniechanie podjęcia działań zmniejszających niebezpieczeństwo nie może być kwalifikowane jako przestępstwo z art. 160 par. 3 kk. Tym razem sąd odwoławczy zaakceptował ten pogląd.
art. 160 par. 1-3 kodeksu karnego
§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Oceniając kasację wniesioną przez pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego Sąd Najwyższy podkreślił, iż skutkiem z art. 160 kk jest nie tylko spowodowanie zagrożenia w sytuacji, kiedy pokrzywdzonemu nic nie zagrażało, ale także zwiększenie przez sprawcę zagrożenia dla już istniejącego niebezpieczeństwa. Co więcej biorąc pod uwagę, że powinnością osoby, na której spoczywa obowiązek opieki (tj. gwaranta) obejmuje także podjęcie wszelkich działań zmierzających do obniżenia stopnia niebezpieczeństwa już istniejącego, odpowiedzialność gwaranta za zaniechanie dotyczy także zaniechania, którego skutkiem jest utrzymanie poziomu niebezpieczeństwa.
W sprawie nie ma wątpliwości, że dokonane przez oskarżonych opisy tomografii były nieprawidłowe, ponieważ pomijały uszkodzenie śledziony (mimo pewnych rozbieżności konkluzje licznych opinii biegłych są dość jednoznaczne). Uszkodzenia śledziony zagrażały życiu i zdrowiu pacjenta, zatem nieprawidłowy opis wyniku badania lekarskiego może być zakwalifikowany jako przestępstwo narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo. Owszem, pokrzywdzony doznał bardzo rozległego urazu, zatem nie sposób stwierdzić, iż to uszkodzenie tego organu spowodowało jego śmierć — jednak gwarant nie odpowiada za skutek w postaci zgonu, lecz właśnie za samo narażenie człowieka na określone niebezpieczeństwo.
Biorąc pod uwagę te okoliczności SN uchylił zaskarżony wyrok i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania w apelacji.