Zmiany w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinny być ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym w terminie 6 miesięcy od podjęcia przez wspólników uchwały. Jakie będzie zatem miał skutek brak zgłoszenia zmian w umowie spółki w wymaganym czasie? Czy prawo sugeruje, że konsekwencją niedopełnienia obowiązku może być nawet rozwiązanie umowy spółki? A może znaczenie ma czy wpis zmiany do KRS ma znaczenie konstytutywne czy deklaratoryjne?
uchwała Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2022 r. (III CZP 75/22)
Zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie została zgłoszona do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia jej dokonania, nie wywołuje skutków prawnych (art. 256 § 3 w zw. z art. 169 § 1 ksh).
Sprawa zaczęła się od złożonego przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością wniosku o rejestrację zmian w umowie spółki (firmy, siedziby, adresu, przedmiotu działalności, zasad reprezentacji).
Wniosek wpłynął do sądu przeszło pół roku po podjęciu przez wspólników stosownej uchwały — a następnie został oddalony, ponieważ sąd ocenił, iż taki jest skutek przekroczenia 6-miesięcznego terminu na zgłoszenie zmian w umowie spółki.
art. 256 par. 3 kodeksu spółek handlowych
Do zarejestrowania zmiany umowy spółki stosuje się odpowiednio przepisy art. 164 § 3, art. 165, art. 169 i art. 172.
art. 169 par. 1 kodeksu spółek handlowych
Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu.
Badając zażalenie spółki sąd odwoławczy uznał, iż istnieją poważne wątpliwości — bo literalnie rzecz ujmując zgłoszenie „spóźnionego” wniosku o rejestrację zmian umowy spółki powinien kończyć się rozwiązaniem umowy spółki, a może jednak wystarczałaby bezskuteczność, i to tylko w odniesieniu do zmian, których ujawnienie w KRS ma charakter konstytutywny — zatem zwrócił się do SN o podjęcie stosownej uchwały.
Czy odpowiednie stosowanie przepisu art. 169 ksh na podstawie odesłania w art. 256 § 3 ksh skutkuje bezskutecznością
każdej zmiany umowy spółki niezależnie od jej przedmiotu, jeśli nie zostanie zgłoszona do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od podjęcia?
Przedstawiona przez Sąd Najwyższy interpretacja nie jest aż tak liberalna: judykatura i teoria są dość zgodne, że „odpowiednie” stosowanie przepisu oznacza, iż część postanowień należy stosować wprost, część po odpowiedniej modyfikacji, a niektórych wcale nie można stosować. Odesłanie wyrażone w art. 169 par. 1 ksh należy rozumieć jako nakaz zgłoszenia do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy zarówno zdarzenia istotnego dla powstania (zawiązanie spółki) jak i dla funkcjonowania spółki (zmiana umowy spółki). Nie sposób przy tym zgodzić się, by możliwe było rozróżnianie owego obowiązku ze względu na charakter zmian (zgłoszenie konstytutywne vs. deklaratoryjne) — nie może być też wątpliwości, iż skoro przepis należy stosować odpowiednio, to skutkiem niezastosowania się do obowiązku zgłoszenia zmian w umowie spółki nie będzie rozwiązanie umowy spółki, lecz bezskuteczność tych zmian (por. wyrok SN z 28 lutego 2017 r., I CSK 127/16). (SN przytomnie zwrócił uwagę, że rozwiązać można umowę spółki, ale odkąd zmiany mają postać uchwał, to uchwały rozwiązać się nie da.)
Sumarycznie oznacza to, że wskutek braku zgłoszenia w KRS zmian w umowie spółki z o.o. w terminie 6 miesięcy od podjęcia przez wspólników uchwały jest bezskuteczność zmian — „sama czynność prawna nie jest wadliwa, staje się wadliwa dopiero w następstwie braku realizacji obowiązku rejestrowego” — zatem uchwała traci moc prawną. Jeśli więc wspólnicy będą mieli potrzebę podtrzymać decyzję o zmianach i dopiąć sprawę do końca, konieczna będzie ponowna wizyta u notariusza i kolejny wniosek do KRS.