Czy możliwe jest wydanie dowodu osobistego bez odcisków palców, jeśli wnioskodawca nie wyrazi zgody na ich pobranie? Czy jednak zasadniczo każdy dowód osobisty powinien takie dane posiadacza zawierać, zatem nie jest możliwe nawet złożenie wniosku bez pobrania linii papilarnych? I, wcale nie na marginesie: czy odmowa zgody na pobranie odcisków palców oznacza wadę formalną wniosku, czy jednak urząd wniosek powinien przyjąć, rozpatrzyć — i odmówić uwzględnienia? (nieprawomocny wyrok WSA w Łodzi z 9 listopada 2022 r., III SAB/Łd 104/22).
Sprawa zaczęła się od złożenia wniosku o wydanie nowego dowodu osobistego — przy którym wnioskujący odmówił zgody na pobranie odcisków palców. Prezydent miasta wezwał mężczyznę do usunięcia braków formalnych wniosku pod rygorem pozostawienia go bez rozpoznania, ten jednak powołał się na fakt, że formularz nie zawiera pouczenia o takim wymogu i zażądał wydania potwierdzenia złożenia wniosku, a to w celu zaskarżenia odmowy, a także wydania zastępczego dowodu osobistego.
Organ odparł, iż brak złożenia prawidłowego wniosku wyklucza decyzję o odmowie wydania dowodu osobistego, prawo nie przewiduje zastępczych dokumentów tożsamości (i pozostawił wniosek bez rozpoznania). Tym razem zainteresowany zażądał sporządzenia zaświadczenia, które umożliwiałoby mu dokonywanie czynności urzędowych — a urząd odpisał, że potwierdzenie złożenia wniosku dotyczy tylko wniosków złożonych, zaś odmowa pobrania odcisków palców oznacza, że wniosek złożony nie został, co wyklucza także wygenerowanie potwierdzenia z Rejestru Dowodów Osobistych. Obywatel poskarżył się do wojewody — bezskutecznie, bo skoro odciski palców się pobiera i umieszcza w warstwie elektronicznej dowodu osobistego (z wyjątkiem pewnych wyjątków), a mężczyzna do wyjątków się nie zalicza, obywatel nie może odmówić zgody i zażądać wydania dokumentu tożsamości bez linii papilarnych.
W tym momencie zainteresowany złożył skargę na bezczynność organu w zakresie wydania nowego dowodu osobistego (odrzucona, postanowienie WSA w Łodzi z 19 maja 2022 r., III SAB/Łd 75/22; wątek wydania potwierdzenia złożenia wniosku o wydanie dowodu osobistego prowadzony jest pod sygnaturą III SAB/Łd 148/22)…
art. 29c ustawy o dowodach osobistych
Podczas składania wniosku o wydanie dowodu osobistego pobiera się odciski palców od osoby ubiegającej się o wydanie dowodu osobistego, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 12a ust. 1a.
art. 29d ustawy o dowodach osobistych
Organ gminy wydaje wnioskodawcy potwierdzenie złożenia wniosku o wydanie dowodu osobistego.
art. 32 ustawy o dowodach osobistych
1. Odmawia się wydania dowodu osobistego, w przypadku gdy fotografia załączona do wniosku przesłanego przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 29, lub wnioskodawca składa wniosek o wydanie dowodu osobistego z naruszeniem innych przepisów niniejszej ustawy.
2. Odmowa wydania dowodu osobistego następuje w drodze decyzji administracyjnej, która posiada rygor natychmiastowej wykonalności.
3. Odwołanie od decyzji, o której mowa w ust. 2, rozpatruje się w terminie 14 dni od daty jego złożenia.
par. 4 ust. 1 rozporządzenia MSWiA w/s wzoru dowodu osobistego, jego wydawania…
Od osoby ubiegającej się o wydanie dowodu osobistego, która ukończyła 12. rok życia, pobiera się odciski palców wskazujących obu dłoni za pomocą elektronicznego urządzenia do pobierania odcisków palców
… nie wiadomo ile trwałby ten kontredans, gdyby nie zinterpretowano „sprostowania” jednego z wcześniejszych pism jako ponaglenia na bezczynność — dzięki czemu sąd wreszcie mógł się zająć skargą na bezczynność w przedmiocie wydania dowodu osobistego bez odcisków palców.
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż zgodnie z ustawą o dowodach osobistych pobranie wzoru linii papilarnych jest częścią procedury składania wniosku, a dane biometryczne posiadacza dokumentu są elementem warstwy elektronicznej dokumentu — ergo wydanie dowodu osobistego bez odcisków palców jest niemożliwe, więc niedopuszczalne jest także złożenie wniosku bez zgody na pobranie tych danych (i nie ma znaczenia, że wzmianka o zgodzie nie pojawiła się w rozporządzeniu wykonawczym). Wniosek o dowód osobisty bez zgody na pobranie odcisków palców jest obciążony brakiem formalnym, który nie pozwala na nadanie mu biegu, zatem wadę tego rodzaju należy usunąć pod rygorem pozostawienia podania bez rozpoznania (art. 64 par. 2 kpa; „skoro bowiem prawodawca określił wyraźnie, jakim warunkom formalnym powinien odpowiadać wniosek o wydanie dowodu osobistego, to brak jest jakichkolwiek podstaw aby przyjąć, że wniosek mógł być rozpoznany bez ich spełnienia”).
Sumarycznie oznacza to, że prezydent miasta nie mógł zająć się sprawą merytorycznie i załatwić sprawę — „nieusunięcie braków formalnych wniosku powoduje, że nie jest on zdolny do wywołania skutku prawnego w postaci wszczęcia postępowania” — czyli wydać decyzję administracyjną. W takiej sytuacji organ nie jest uprawniony do prowadzenia czynności, zatem trudno mówić o dochowaniu terminu do załatwienia sprawy — a więc i o bezczynności organu.
Zamiast komentarza: wszystko fajnie-pięknie, o ile będziemy czytać tylko kpa. Jednakże patrząc do ustawy o dowodach osobistych widzimy, że złożenie wniosku o wydanie dowodu osobistego z naruszeniem „innych przepisów” ustawy (np. bez odcisków palców) jest przesłanką odmowy wydania dokumentu tożsamości, zaś odmowa taka następuje w drodze decyzji administracyjnej (art. 32 ust. 1-2 ustawy). Ja to rozumiem w ten sposób, że urzędnik nie ma prawa odmówić przyjęcia takiego wniosku bez zgody na pobranie danych biometrycznych — nie może wprawdzie takiego dowodu wytworzyć i wydać, ale odmowa powinna mieć postać decyzji, a nie pozostawienia podania bez rozpoznania.
(ujęcie czysto ilustracyjne, fot. Olgierd Rudak, CC-BY-SA 3.0)