Błędne powołanie się na RODO w krajowym prawie nie wyklucza przetwarzania danych biometrycznych i genetycznych osób podejrzanych o przestępstwo (TSUE)

Czy prawodawca, który w przepisie prawa krajowego wadliwie odnosi się do ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych w kontekście przetwarzania danych osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa — nie dostrzegając dyrektywy regulującej przetwarzanie danych osobowych przez organy ścigania — sam sobie uniemożliwił przetwarzanie danych genetycznych i biometrycznych? Czy jednak zwalczanie przestępczości pozwala na zbieranie odcisków palców i próbek DNA, o ile uprawnienie takie wynika z wyraźnego i jasnego przepisu prawa krajowego, choćby ten opierał się na nieprawidłowej transpozycji unijnego prawa?

wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 26 stycznia 2023 r. w/s V.S. — Ministerstvo na vatreshnite raboti, Glavna direktsia za borba s organiziranata prestapnost (C-205/21)
1) Przetwarzanie danych biometrycznych i genetycznych przez organy policji dla celów prowadzenia czynności dochodzenia, walki z przestępczością i utrzymania porządku publicznego jest dopuszczone prawem państwa członkowskiego w rozumieniu art. 10 lit. a) dyrektywy 2016/680 w/s ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar, gdy prawo tego państwa członkowskiego zawiera wystarczająco jasną i precyzyjną podstawę prawną dla zezwolenia na wspomniane przetwarzanie. Okoliczność, że krajowy akt ustawodawczy zawierający taką podstawę prawną odnosi się, poza tym, do ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, a nie do dyrektywy 2016/680, nie może, sama w sobie, podważyć istnienia takiego zezwolenia, pod warunkiem że z wykładni wszystkich mających zastosowanie przepisów prawa krajowego wynika w sposób wystarczająco jasny, precyzyjny i jednoznaczny, że rozpatrywane przetwarzanie danych biometrycznych i genetycznych jest objęte zakresem stosowania tej dyrektywy, a nie tego rozporządzenia.
2) W wypadku odmowy osoby, której przedstawiono zarzuty popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, dobrowolnej współpracy przy zbieraniu jej danych biometrycznych i genetycznych dla celów ich rejestracji, właściwy sąd karny ma obowiązek zezwolić na przymusowe wykonanie tego zbierania danych, bez możliwości oceny, czy istnieją poważne podstawy do stwierdzenia, że osoba, której dane dotyczą, popełniła zarzucane jej przestępstwo, pod warunkiem że w prawie krajowym zagwarantowano następnie skuteczną kontrolę sądową przesłanek tego przedstawienia zarzutów, z którego wynika zezwolenie na przeprowadzenie wspomnianego zbierania danych.
3) [Sprzeczne z prawem unijnym są przepisy krajowe przewidujące] systematyczne zbieranie danych biometrycznych i genetycznych każdej osoby, której przedstawiono zarzuty popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, dla celów ich rejestracji, bez przewidzenia obowiązku właściwego organu weryfikacji i wykazania, po pierwsze, czy to zbieranie danych jest bezwzględnie niezbędne dla realizacji zamierzonych konkretnych celów, i, po drugie, czy te cele nie mogą być osiągnięte za pomocą środków stanowiących ingerencję mniejszej wagi w prawa i wolności osoby, której dane dotyczą.

Sprawa zaczęła się od wezwania, przez bułgarską policję, kobiety podejrzanej o udział w zorganizowanej grupie przestępczej, w celu pobrania danych daktyloskopijnych, wykonania fotografii do akt i pobrania próbek w celu sporządzenia profilu DNA. Wezwana odmówiła zgody na badania, zatem policja przesłała wniosek o udzielenie zezwolenia na przymusowe pobranie danych genetycznych i biometrycznych.

Sąd dostrzegł pewne wątpliwości co do zgodności bułgarskich przepisów regulujących zasady zbierania dowodów opartych o dane wrażliwe (nb. przepisy te odnoszą się do rozporządzenia 2016/679, które literalnie nie ma zastosowania do przetwarzania danych w zakresie zwalczania, wykrywania i ścigania przestępstw), także w kontekście procesowej reguły domniemania niewinności, zatem zwrócił się z szeregiem pytań do TSUE.

Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że zwalczanie przestępczości usprawiedliwia przetwarzanie danych biometrycznych i genetycznych osób podejrzanych, zaś wystarczającą podstawą działania policji jest wystarczająco jasny i precyzyjny przepis prawa krajowego.

art. 10 dyrektywy 2016/680 w/s ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych i wykonywania kar
Przetwarzanie danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe lub przynależność do związków zawodowych oraz przetwarzanie danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej, danych dotyczących zdrowia lub danych dotyczących seksualności i orientacji seksualnej osoby fizycznej jest dozwolone wyłącznie wtedy, jeżeli jest bezwzględnie niezbędne, podlega odpowiednim zabezpieczeniom dla praw i wolności osoby, której dane dotyczą, oraz:
a) jest dopuszczone prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego;
b) jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby fizycznej, której dane dotyczą, lub innej osoby; lub
c) takie przetwarzanie dotyczy danych osobowych w sposób oczywisty upublicznionych przez osobę, której dane dotyczą.

Nie ma przy tym znaczenia, że przepisy te mylnie odnoszą się do RODO — o przysługujące policji kompetencje zostały opisane w wyraźny i jednoznaczny sposób. Transpozycja prawa unijnego nie musi bowiem polegać na wyraźnym powołaniu się na dyrektywę (a tym bardziej nie oznacza konieczności przepisywania całych zdań), wystarczające jest, że treść przepisów krajowych nie jest sprzeczna z dyrektywą. W konsekwencji brak zgody osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa na przetwarzanie jej danych biometrycznych i genetycznych nie wyklucza przymusowego — pod warunkiem zapewnienia prawidłowej kontroli sądowej oraz zebrania wystarczającej ilości dowodów pozwalających przypuszczać, iż ustalono sprawcę przestępstwa — pobrania niezbędnych danych. Wyrażenie przez sąd zezwolenia na pobranie danych nie musi być jednak uzależnione od przedstawienia przez organy ścigania wszystkich dowodów potwierdzających winę i sprawstwo podejrzanego.
(Od siebie bym dodał, że przecież RODO także nie wprowadza bezwzględnego zakazu przetwarzania danych biometrycznych — a teza, że sprawca przestępstwa musiałby się zgodzić na zebranie niektórych dowodów świadczących przeciwko niemu… bardzo mi się spodobała.)

subskrybuj
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

4 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
4
0
komentarze są tam :-)x