Kontrola trzeźwości pracowników przez pracodawcę

Pracownik powinien do pracy przychodzić trzeźwy, w zakładzie pracy nie wolno także spożywać (ani nawet wnosić) napojów alkoholowych, a na naruszających czyhają różnego rodzaju konsekwencje, włącznie z dyscyplinarką, to oczywista oczywistość. Więcej problemów w praktyce budzi prewencyjna kontrola trzeźwości pracowników — prowadzona nie ze względu na zastrzeżenia co do stanu osoby, lecz „po prostu” — a także możliwość badania zawartości alkoholu w organizmie przez samych pracodawców.
Po części wątpliwości te rozwija opublikowana wczoraj w Dzienniku Ustaw nowelizacja kodeksu pracy pozwalająca firmom na samodzielne kontrolowanie stanu pracowników, pod kątem alkoholu oraz innych substancji odurzających (ustawa z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy — Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2023 r. poz. 240).

A mianowicie, bez większych skrótów:

  • kontrola trzeźwości pracowników może być wprowadzona przez pracodawcę ze względu na konieczność zapewnienia życia i zdrowia pracowników, ale też osób postronnych, a także ochrony mienia — od razu tu powiem, że pojęcia te są na tyle szerokie, że z trudem wyobrażam sobie firmę, która mogłaby borykać się z mentalnymi problemami jeśli chodzi o prowadzenie prewencyjnego badania trzeźwości;

art. 22(1c) par. 1 kodeksu pracy
Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników.

  • ważne: kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika — czyli powinna być prowadzona z poszanowaniem dla podstawowych wartości międzyludzkich, w sposób możliwie najmniej inwazyjny, etc. (skądinąd art. 22(1c) par. 2 kp jest o tyle zbyteczny, że wymóg taki pojawia się już w art. 11(1) kp, no ale nie od dziś wiadomo, że prawodawca lubuje się w powielaniu pewnych nakazów);
  • pracodawca może testować pracownika na obecność alkoholu wyłącznie przy użyciu metod nieinwazyjnych („niewymagających badania laboratoryjnego”) i stosować do tego urządzenia posiadające potwierdzenie kalibrację lub wzorcowanie (zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia w/s badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika dopuszczalne będzie stosowanie „analizatorów wydechu” z wymiennym ustnikiem);
  • natomiast wynik badania należy odnosić do znanych progów nasycenia trunkami: stanu po użyciu alkoholu oraz stanu nietrzeźwości — przy czym stan poniżej 0,1 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza ma być traktowany jako brak obecności alkoholu w organizmie;
  • po każdym „pozytywnym” badaniu pracodawca będzie miał obowiązek sporządzić protokół zawierający m.in. dane osobowe pracownika, jego jego płeć, wzrost, wagę i informację o chorobach, wynik pomiaru, datę i godzinę pomiaru, informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania, a także informację czy pracownik zażądał przeprowadzenia badania krwi;
  • protokół z badania stanu trzeźwości firma będzie mogła przechowywać przez okres nie dłuższy niż 1 rok, a jeśli nietrzeźwość będzie podstawą nałożenia kary porządkowej, do momentu jej zatarcia (czyli po 1 roku „nienagannej” pracy); jeśli jednak wynik badań może posłużyć jako dowód w postępowaniu (sądowym, etc.), pracodawca może przetwarzać informacje do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, a następnie dane podlegają usunięciu (art. 22(1c) par. 6-9 kp);
  • wprowadzenie przez pracodawcę kontroli trzeźwości pracowników wymaga ustalenia jej warunków w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub w obwieszczeniu; dokument taki powinien określać m.in. grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą, rodzaj urządzenia, czas i częstotliwość prowadzenia badań; kontrola trzeźwości pracowników może wprowadzona dopiero po 2 tygodniach od przekazania przez pracodawcę informacji (art. 22(1c) par. 10-11 kp);
  • pracodawca ma zakaz dopuszczenia pracownika, u którego badanie wykazało stan po użyciu alkoholu, a także w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się wstawiony;

art. 22(1d) par. 1 kodeksu pracy
Pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.

  • pracownik niedopuszczony do pracy może zażądać ponownego badania przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego; takie badanie powinno także mieć charakter nieinwazyjny, acz policja może — m.in. jeśli użycie alkomatu jest niemożliwe lub pracownik odmawia dmuchnięcia w „balonik”, jego stan uniemożliwia takie badanie, etc. — zlecić przeprowadzenie badania krwi; zabiegu pobrania krwi może dokonać osoba o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych — i znów z poszanowaniem godności i intymności pracownika;
  • jeśli ponowne badanie nie potwierdzi, iż pracownik jest pijany — okres niedopuszczenia go do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 22(1d) par. 9 kp, por. art. 80 kp);
  • analogiczne rozwiązania pojawiają się odnośnie kontroli pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu, włącznie z zakazem dopuszczenia takiej osoby do pracy, prawem do zażądania kontroli przez policję, zlecenia badania krwi lub moczu (art. 22(1e)-22(1f) kp);
  • po nowelizacji kontrola trzeźwości pracowników dotyczy także wszystkich innych form organizacji pracy — także do samozatrudnionych, świadczących usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, etc. (dodany art. 22(1h) kp, znowelizowany art. 17 uwtpa);
  • przy okazji prawodawca znowelizował pragmatyki służbowe dotyczące ABW i AW, CBA, KAS, policji, PSP SOP, SG, SM i SW — ich funkcjonariusze także będą mogli być testowani na obecność alkoholu i narkotyków w organizmie.

Od kiedy to wszystko? Ano opublikowana wczoraj w Dzienniku Ustaw nowelizacja kodeksu pracy wejdzie w życie 21 lutego 2023 r. (art. 21 ustawy) — przy czym jeśli przed tą datą przeprowadzono badanie krwi pracownika w celu ustalenia zawartości alkoholu, ale nie uzyskano jego wyniku, stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 18 ustawy).

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

18 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
18
0
komentarze są tam :-)x