A skoro niektórzy pytają czy wydany przez orzekający jednoosobowo sąd odwoławczy dałoby się konwalidować, na przykład poprzez dołożenie podpisów jeszcze dwóch sędziów, zaś w narodzie duch postępu technicznego nie ginie, dziś czas na kilka akapitów o tym czy złożony pod postanowieniem kwalifikowany podpis elektroniczny obejmuje także jego sentencję — czy jednak taka konstrukcja oznacza, że sentencja orzeczenia nie została podpisana?
Sprawa nie jest błaha, bo przecież błahe sprawy nie wpływają do Sądu Najwyższego; a chodzi o zarejestrowane pod sygnaturą III CZP 17/23 następujące zagadnienie prawne:
Czy postanowienie wydane w postępowaniu restrukturyzacyjnym na posiedzeniu niejawnym i uzasadnione z urzędu (art. 197 ust. 1 ustawy prawo restrukturyzacyjne w zw. z art. 209 tej ustawy) jest orzeczeniem nieistniejącym w sytuacji, gdy zostało w chwili wydania wraz z uzasadnieniem utrwalone wyłącznie w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe z wykorzystaniem wzorców udostępnionych w tym systemie i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym (art. 197 ust. 1a upr) i podpis został złożony przez skład sędziowski tylko raz, a wizualizacja (podgląd) tak utrwalonego postanowienia i uzasadnienia w formie dokumentu elektronicznego i jego wydruk wskazują, że podpis został złożony wyłącznie pod uzasadnieniem?
Przedstawione przez sąd wątpliwości można streścić następująco: judykatura nie ma wątpliwości, iż brak podpisu pod sentencją orzeczenia oznacza, iż orzeczenie to procesowo nie istnieje (sententia non existens). Nie jest przy tym wystarczające złożenie podpisu pod całym dokumentem, obejmującym sentencję oraz zasadnicze powody rozstrzygnięcia — sędzia musi podpisać przede wszystkim sentencję (uchwała SN z 6 października 2022 r., III CZP 112/22).
Tymczasem przepisy określające zasady postępowania restrukturyzacyjnego nakazują sporządzanie postanowień w formie dokumentu elektronicznego, wyłącznie w systemie teleinformatycznym (nie na papierze). Postanowienia takie są uzasadniane z urzędu i podpisywane przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Zgodnie ze wzorcem taki plik jest podpisywany raz — acz podgląd dokumentu pokazuje, że e-podpis odnosi się do całości, tj. do sentencji i uzasadnienia — i jest złożony na końcu orzeczenia…
…co można interpretować jako brak podpisu pod sentencją — czyżby więc postanowienie było non existens?…
art. 197 ust. 1a prawa restrukturyzacyjnego
Orzeczenia [w postępowaniu restrukturyzacyjnym] w chwili ich wydania są wraz z uzasadnieniem utrwalane wyłącznie w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe z wykorzystaniem wzorców udostępnionych w tym systemie i opatrywane kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
art. 3 pkt 2 ustawy o informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne
Użyte w ustawie określenia oznaczają:
3) dokument elektroniczny — stanowiący odrębną całość znaczeniową zbiór danych uporządkowanych w określonej strukturze wewnętrznej i zapisany na informatycznym nośniku danych;
Sąd zwrócił uwagę, iż trudno jest rozdzielać poszczególne elementy dokumentu elektronicznego (jest to „odrębna całość”), zatem nie sposób także twierdzić, iż podpis kwalifikowany został złożony w jakimś konkretnym miejscu. Racjonalny jest więc argument, że kwalifikowany podpis elektroniczny złożony pod postanowieniem dotyczy całego dokumentu, tj. sentencji i uzasadnienia. Można też przyjąć, że przepis o wzorcu udostępnionym w systemie jest przepisem szczególnym, skoro więc formatka nie przewiduje odrębnego podpisania sentencji i uzasadnienia, to podpis obejmuje całość orzeczenia — jednak taka wykładania oznacza odstąpienie od reguł i utrwalonej linii orzeczniczej, zatem nie powinna wynikać z aspektów technicznych…
…no i zawsze jest opcja, by jeden dokument podpisać dwukrotnie, aczkolwiek nie jest to ani wygodne, ani zgodne z wzorcem…
Zamiast komentarza: moim zdaniem Wysoki Sąd przeoczył, że problem nie istnieje nawet na gruncie kpc: „papierową” sentencję orzeczenia podpisać musi cały skład, ale postanowienie utrwalone w systemie teleinformatycznym opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Więc cały misternie zbudowany suspens — diabli wzięli.
art. 324 par. 3-4 kodeksu postępowania cywilnego
§ 3. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu.
§ 4. W postępowaniu wszczętym za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wyrok może być utrwalony w systemie teleinformatycznym i opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Dzisiejszy tekst dedykuję ludziom dobrej wiary — którzy ufają, że informatyzacja wymiaru sprawiedliwości rozwiąże wszystkie bolączki trapiące ten segment władzy — a teraz niechaj się miasta wpisują ;-)