A skoro niedawno było o tym, że polityk, który w przeszłości molestował dzieci może być nazywany pedofilem, dziś czas na kilka zdań o tym, że sprostowanie prasowe dotyczyć może opublikowanej wiadomości o faktach, a nie krytycznej opinii czy oceny — acz sformułowanie „fakt jest faktem” nie zawsze oznacza, że mówimy o faktach (wyrok Sądu Najwyższego z 5 października 2022 r., II CSKP 942/22).
Orzeczenie jest kolejnym odpryskiem podchwyconej przez prasę wypowiedzi posłanki Joanny Scheuring-Wielgus, iż we wprowadzonym „rejestrze pedofilów” pominięto księży katolickich („procedowanie tej ustawy było tylko i wyłącznie pod publiczkę, aby pokazać obywatelom i obywatelkom, że my PiS, ja minister Ziobro, robię wszystko, aby ukarać najpodlejszych zbrodniarzy w Polsce. Tylko fakt jest faktem, że ominięto albo specjalnie ukryto księży pedofili”). Zdaniem Zbigniewa Ziobry informacja ta była nieprawdziwa, zatem rozesłał (czasem on jako on, czasem on jako Minister Sprawiedliwości) szereg sprostowań („oświadczam, że nieprawdą jest, jakoby w rejestrze pedofilów ominięto lub specjalnie ukryto księży. Wpis w rejestrze uzależniony jest od rodzaju popełnionego przestępstwa a wykonywany zawód czy przynależność do grupy społecznej nie mają żadnego znaczenia. Zbigniew Ziobro”). Po tym jak redaktor naczelny uznał, że treść sprostowania nie dotyczy wypowiedzi o faktach, lecz krytycznej opinii i odmówił zamieszczenia, do sądu wpłynęło powództwo o opublikowanie sprostowania.
Sąd przyznał rację dziennikarzom i prawomocnie oddalił powództwo: słowa posłanki stanowiły krytyczną ocenę procesu legislacyjnego traktowanego jako narzędzie propagandy — a wykładnia prawa nie podlega weryfikacji w kategoriach prawdy i fałszu, niezależnie od tego czy ma podbudowę jurydyczną, czy jest elementem kampanii politycznej, przy czym informacyjnego charakteru wypowiedzi nie można postrzegać w użyciu frazy „fakt jest faktem”. W przypadku zaistnienia rozbieżności zdań Zbigniew Ziobro powinien przekonywać przedstawiać swoje racje, a nie żądać publikacji sprostowania .
art. 31a ust. 1 prawa prasowego
Na wniosek zainteresowanej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, redaktor naczelny właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie nieścisłej lub nieprawdziwej wiadomości zawartej w materiale prasowym.
art. 33 ust. 1 pkt 1 prawa prasowego
Redaktor naczelny odmawia opublikowania sprostowania, jeżeli sprostowanie:
1) jest nierzeczowe lub nie odnosi się do faktów,
W skardze kasacyjnej od tego wyroku powód podkreślił, że sformułowanie „fakt jest faktem” może być analizowane jako prawda / fałsz, a więc można żądać zamieszczenia jej sprostowania.
Sąd Najwyższy przypomniał, iż niezależnie od subiektywnej koncepcji sprostowania prasowego, które służyć ma zagwarantowaniu możliwości przedstawienia własnego stanowiska przez osobę zainteresowaną (por. „Subiektywna teoria sprostowania prasowego to klasyczne contra legem„) — w przypadku sporu sąd nie bada prawdziwości informacji, lecz jego rzeczowość oraz określone warunki formalne — sprostowanie może dotyczyć tylko wiadomości o faktach.
Faktycznie, fraza „fakt jest faktem” możne być rozumiana rozmaicie, jednak nie ma wątpliwości, iż słowa te powinno się analizować całościowo, a nie poszczególne zdania w oderwaniu od siebie, a wówczas widać, że posłanka ironicznie komentowała funkcjonowanie Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, a zwłaszcza bulwersujące pominięcie danych wielu pedofilów. Wypowiedź taka ma charakter ocenny, zatem nie jest informacją o faktach w rozumieniu art. 31a ust. 1 pr.pras. — nie ma przy tym znaczenia ani to, czy posłanka Scheuring-Wielgus się myliła w swych ocenach — toteż sprostowanie w takim przypadku nie przysługuje.
Zamiast komentarza: jeśli komuś logika sprawia kłopoty, zawsze pozostaje dialektyka… no i ministerialna lektyka.