Nie ma czegoś takiego jak darmowy obiad, a więc każde świadczenie pracodawcy na rzecz pracownika podlega opodatkowaniu. Czy zatem podatek od przyznawanych pracownikom punktów, za które można „dostać” określoną wartość, należy odprowadzić już w momencie zasilenia konta użytkownika w systemie? Czy jednak opodatkowanie benefitów z programu kafeteryjnego powinno nastąpić w momencie wymiany punktów na określony towar lub usługę? (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 marca 2023 r., II FSK 2116/20).
Sprawa zaczęła się od złożonego przez firmę wniosku o wydanie interpretacji podatkowej dotyczącej benefitów otrzymywanych z prowadzonego przez podmiot zewnętrzny programu kafeteryjnego, w ramach którego pracownicy i współpracownicy otrzymują punkty, które mogą być wymieniane na określony towar lub usługę. System jest pomyślany jako zespół dodatkowych, pieniężnych i niepieniężnych świadczeń na rzecz uprawnionych, stanowiącego dodatkowy element wynagradzania pracowników.
Zadane pytanie dotyczyło kwalifikacji punktów otrzymanych w programie kafeteryjnym jako nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisów podatkowych. We wniosku spółka wyraziła pogląd, iż wartość tych punktów należy doliczać do przychodów i opodatkowywać już w momencie ich dodania do konta użytkownika, niezależnie od tego czy i kiedy współ/pracownik je wykorzysta.
Z tą argumentacją nie zgodziła się skarbówka: skoro pracownik nie otrzymuje gotowego świadczenia, a same punkty, które następnie podlegają wymianie, to punkty nie mogą być traktowane jako świadczenie podlegające opodatkowaniu. W konsekwencji opodatkowanie benefitów z programu kafeteryjnego powinno następować dopiero w momencie ich realizacji przez pracownika.
art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
Przychodami (…) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
art. 12 ust. 1 updof
Za przychody ze (…) stosunku pracy (…) uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Odmienne stanowisko przedstawił Wojewódzki Sąd Administracyjny, którego zdaniem punkty należy traktować jako świadczenie w naturze, których wartość podlega opodatkowaniu w momencie otrzymania, a nie postawienia do dyspozycji. Skoro więc każdy beneficjent może swobodnie, w dowolnym czasie, rozporządzać swoją korzyścią, to podatek należy odprowadzić dopiero w momencie ich realizacji. Kluczowy nie jest bowiem moment faktycznej wymiany punktów na towary lub usługi, lecz dzień, w którym punkty pojawiają się na koncie użytkownika w programie (wyrok WSA we Wrocławiu z 18 czerwca 2020 r., I SA/Wr 934/19).
Badając skargę kasacyjną wniesioną przez skarbówkę NSA zwrócił uwagę, że pojęcie przychodu podatkowego nie odnosi się do formy realizowania przychodu, lecz okoliczności i podstawy prawnej jego uzyskania. Kluczem jest brak charakteru zwrotnego świadczenia: przychód oznacza bezzwrotne powiększenie majątku, a nie odpłatność lub nieodpłatność przysporzenia. Korzyść taka może mieć postać zwiększenia aktywów (zwykle otrzymanie pieniędzy) lub zaoszczędzenia wydatków (np. otrzymanie świadczenia rzeczowego lub usługi). Co najistotniejsze na gruncie ustawy opodatkowaniu podlega wartość „otrzymanych” świadczeń niepieniężnych (w przeciwieństwie do pieniędzy, które mogą być „postawione do dyspozycji” podatnika).
Punkty są dopisywane do konta użytkownika, a dopiero później mogą być zamieniane przez uprawnionego na towary i usługi oferowane przez dostawcę systemu. Pracownik nie jest stroną umowy z usługodawcą i nie ma pełnej swobody w korzystaniu z punktów, a może je wymienić tylko na to, co jest w ofercie. Stąd też prawidłowa ocena brzmi: do uzyskania korzyści (przychodu) dochodzi dopiero w momencie owej wymiany na towar lub usługę — zatem opodatkowaniu podlegają nie tyle otrzymywane przez pracowników punkty w ramach programu kafeteryjnego, ile wartość konkretnych świadczeń uzyskanych za te punkty.
„Otrzymanie” punktów w Programie Kafeteryjnym nie oznacza w tym przypadku „innego nieodpłatnego świadczenia”.
Wcale nie na marginesie NSA podkreślił, że jeśli pracodawca chce dodatkowo motywować pracowników poprzez benefity z systemu kafeteryjnego, to „musi się godzić na wszelkie problemy” wynikające z udziału w programie — które w żadnym przypadku nie mogą „negatywnie wpływać” na samych pracowników.
Zamiast komentarza: tego się nawet nie da skomentować (i nie mam na myśli stanowiska sądu, nawet jeśli jest ono błędne).