Czy sprzedaż alkoholu przez internet jest zakazana, ponieważ prawodawca nie przewidział takiego prawa, zaś przepisy wyraźnie nakazuje wykonywanie działalności tylko w miejscu określonym w zezwoleniu? Czy jednak skoro przepisy nie zakazują sprzedaży napojów alkoholowych z wysyłką do klienta, a miejscem wykonywania działalności zawsze będzie sklep sprzedającego, to taki biznes jest całkowicie legalny i zgodny z prawem?
nieprawomocny wyrok WSA w Gdańsku z 29 czerwca 2023 r. (III SA/Gd 117/23)
„Sprzedaż przez Internet”, lecz z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży, nie jest jeszcze jednym, dodatkowym miejscem sprzedaży, niewymienionym w art. 9(6) ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, lecz jest to dodatkowa forma komunikacji przedsiębiorcy z potencjalnymi klientami.
Sprawa zaczęła się od cofnięcia przez prezydenta Gdańska zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5 % do 18 % alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży — a to ze względu na prowadzenie sprzedaży za pośrednictwem platformy internetowej, czyli poza miejscem wymienionym w zezwoleniu na prowadzenie tego rodzaju działalności.
Zdaniem urzędu sprzedaż alkoholu przez internet, z dostawą„pod drzwi” kupującego, w dowolnym miejscu i w niekontrolowany sposób (dowodem był fakt wydania zamówienia osobie, która nie była klientem, lecz przebywała pod tym adresem) naruszała wymóg wykonywania działalności wyłącznie w miejscu wskazanym na zezwoleniu, którym był sklep stacjonarny. Prowadzenie sprzedaży na odległość de facto oznacza sprzedaż w nieograniczonej liczbie miejsc, a więc działalność w świetle prawa nielegalną. Rozwiązaniem problemu nie jest możliwość odbioru osobistego (nb. urząd ocenił ją jako pozorną), albowiem że sprzedaż w sklepie stacjonarnym ma mieć charakter „wyłączny”, a nie „opcjonalny”, zaś przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do gatunku wymaga przeniesienia jej posiadania, a więc następuje w momencie dostarczenia towaru kupującemu. Pogląd ten podtrzymało Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
art. 18 ust. 7 pkt 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
Warunkiem prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży jest:
6) wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu;
art. 9(6) ust. 1 uwtpa
Sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych, zawierających powyżej 4,5% alkoholu (z wyjątkiem piwa) przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży, prowadzi się w punktach sprzedaży, którymi są:
1) sklepy branżowe ze sprzedażą napojów alkoholowych;
2) wydzielone stoiska — w samoobsługowych placówkach handlowych o powierzchni sprzedażowej powyżej 200 m2;
3) pozostałe placówki samoobsługowe oraz inne placówki handlowe, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych.
W skardze na decyzję spółka podkreśliła, iż sprzedaż alkoholu przez internet nie została zabroniona ustawowo, zatem — biorąc pod uwagę, iż wszystko co nie jest zakazane, jest dozwolone — nie może być domniemany z innych przepisów.
Biorąc zatem pod uwagę, że miejscem sprzedaży zgodnie z regulaminem sklepu internetowego jest siedziba podmiotu, wysyłka zakupów do domu konsumenta nie może być traktowana jako prowadzenie sprzedaży poza miejscem wymienionym w zezwoleniu. Ba, nawet sposób przeniesienia posiadania może obejmować nieco inny scenariusz (art. 349 kc), w tym także dostawę kurierem pod adres kupującego.
art. 38 ust. 1 pkt 7 ustawy o prawach konsumenta
Prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów:
7) w której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi przedsiębiorca nie ma kontroli;
Odnosząc się do sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż:
- kluczowy dla rozstrzygnięcia sporu jest przepis, w myśl którego sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych „prowadzi się” (słownikowo: sprawuje nadzór, zarządza, kieruje, zajmuje) w określonych punktach sprzedaży, tj. sklepach, wydzielonych stoiskach;
- nie sposób też nie zauważyć, że prawodawca nie uregulował formy, w jakiej zawierana jest umowa sprzedaży napojów alkoholowych (w tym także na odległość) — nie istnieje także przepis, w myśl którego sprzedaż alkoholu internet byłaby zakazana;
- i chociaż generalna zasada jest taka, że warunkiem przeniesienia własności rzeczy określonej jest przeniesienia jej posiadania (art. 155 par. 2 kc), i chociaż domyślnym miejscem spełnienia świadczenia niepieniężnego jest miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika, to przecież strony umowy mogą swobodnie ustalić inne miejsce spełnienia świadczenia (art. 454 par. 1 kc);
- zatem sprzedający i kupujący mogą uzgodnić, choćby poprzez akceptację regulaminu sklepu internetowego (który jest wzorcem umowy), że w przypadku sprzedaży wysyłkowej alkoholu miejscem spełnienia świadczenia, a więc miejscem sprzedaży, jest adres wskazany przez kupującego;
- oznacza to, że sprzedaż alkoholu „przez internet” nie jest jakimś innym miejscem sprzedaży — jest po prostu formą komunikacji z klientami, którzy otrzymują zamówiony towar wysyłkowo;
- (nie ma przy tym znaczenia, czy zakupy odbiera sam zamawiający, czy jego małżonek, osoba umocowana, etc. — byle była to osoba pełnoletnia);
- nie można także pomijać, że możliwość sprzedaży alkoholu na odległość została przewidziana w przepisach o ochronie praw konsumentów (a to w postaci wyłączenia prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość);
- zakazu takiego nie sposób wyinterpretować z wykładni celowościowej ustawy — chodzi wszakże o działania na rzecz trzeźwości, przeciwdziałanie alkoholizmowi, a nie o pozaprawne ograniczanie swobody działalności gospodarczej;
- wcale nie na marginesie: WSA podkreślił, iż pogląd ten dotyczy wyłącznie sklepu stacjonarnego, który przyjmuje zamówienia przez internet — czymś innym jest natomiast sklep stricte internetowy, który prowadzi działalność wyłącznie wirtualnie, a więc nie posiada jako takiego punktu sprzedaży.
Z tego względu decyzje uchylające zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych zostały uchylone, a organ będzie musiał jeszcze raz zająć się sprawą.