Obiecali, słowa dotrzymali: dokładnie dziś, 17 listopada 2023 r., wystartował rejestr zastrzeżeń numerów PESEL — usługa z założenia pozwalająca uniknąć przykrych skutków kradzieży tożsamości, a zwłaszcza zaciągania zobowiązań (kredytowych, etc.) i SIM-swappingu. I chociaż chyba nie wszystko się udało (opcja nie pojawiła się w mojej aplikacji mObywatel), to niewątpliwie nadarza się świetna okazja, żeby sprawdzić jak zastrzec swój PESEL przez internet?
Dalej będzie w punktach, bo tak prościej:
- wchodzimy na stronę Zastrzeż swój numer PESEL lub cofnij zastrzeżenie — klikając niebieski przycisk o tym samym tytule logujemy się do serwisu mObywatel.gov.pl, np. przy pomocy aplikacji mObywatel (polecam, bo jest nawet wygodniejsza, niż logowanie dowodem osobistym z warstwą elektroniczną, a w dodatku ta metoda ostatnio częściej działa, niż nie działa);
- już na początku mamy dość istotny disklajmer: 17 listopada 2023 r. to tylko start samego rejestru zastrzeżeń PESEL, w tym możliwości skorzystania z usługi zastrzeżenia — natomiast jako takie rozwiązania prawne zadziałają dopiero za pół roku, tj. 1 czerwca 2024 r.
Od 1 czerwca 2024 r. instytucje finansowe (np. banki) będą miały obowiązek weryfikować, czy numer PESEL jest zastrzeżony przy zawieraniu np. umowy kredytu lub pożyczki.
Do tego czasu możesz zastrzegać albo cofać zastrzeżenie numeru PESEL, ale konsekwencje prawne będą wyciągane dopiero wobec zdarzeń, które nastąpią od 1 czerwca 2024 r.
- po zalogowaniu do serwisu się widzimy stronę zatytułowaną Rejestr Zastrzeżeń PESEL, wraz z informacją, iż „Twój PESEL jest niezastrzeżony”, przy której znajduje się interesujący nas przycisk Zastrzeż PESEL;
- a także dwoma dodatkowymi opcjami: Twoje zmiany, w których będzie można sprawdzić historię zastrzeżeń oraz Kto sprawdzał Twój PESEL, gdzie będzie można sprawdzić, czy i kto interesował się naszymi danymi;
- sedno sprawy otwiera się po kliknięciu w przycisk Zastrzeż PESEL: najsamprzód dostajemy jeszcze jedno podchwytliwe pytanie („Czy chcesz zastrzec PESEL?”), ponowne kliknięcie… już bez większych ceregieli (a zwłaszcza bez dodatkowej autoryzacji) dostajemy informację, iż Twój PESEL jest zastrzeżony;
- a informację o udanym zastrzeżeniu PESEL możemy sobie natychmiast sprawdzić (status: zastrzeżony, godzina: 10:30:38, miejsce rejestracji: mObywatel.gov.pl).
Reasumując: szybko, sprawnie i konkretnie — przygotowanie tego tekściku zajęło mi znacznie więcej czasu, niż wykonanie wszystkich czynności niezbędnych do sprawdzenia jak zastrzec numer PESEL przez internet — osobie odnajdującej się w tej całej urzędowej informatyzacji powinno to zająć więcej niż 180 sekund.
A jeśli ktoś ma więcej czasu lub lubi zobaczyć się z innym człowiekiem na własne oczy — wniosek o zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL będzie można złożyć w urzędzie, banku, w SKOK lub na poczcie.
Za namową P.T. Czytelnika spróbowałem także cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL, która to procedura jest równie łatwa — acz nieco bardziej bezpieczna, niż jego zablokowanie — a mianowicie:
- po zalogowaniu się do systemu wybrałem co trzeba, po czym musiałem odpowiedzieć sobie na sakramentalne pytanie Czy chcesz cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL?
- potwierdzenie rozpościera przed nami dwie opcje: cofnięcie bezterminowe — oraz cofnięcie na określony czas („Cofnij i ustaw ponowne zastrzeżenie”);
- automagiczne przywrócenie blokady PESEL może nastąpić najwcześniej po 30 minutach — wydaje się, że to jest znakomity czas, żeby podjąć określone czynności (zawrzeć umowę kredytową, załatwić wymianę karty SIM, etc.) — co ciekawe system podpowiada tę drugą opcję i wybiera najwcześniejszy możliwy moment przywrócenia zastrzeżenia numeru PESEL;
- tak czy inaczej odblokowanie PESEL wymaga dodatkowej autoryzacji — wpisania kodu przesłanego esemesem na telefon użytkownika.
Wychodzi na to, że teraz już tylko wypadałoby sprawdzić za pół godziny, czy blokada rzeczywiście ustawi się sama, czy jednak będzie trzeba coś tam palcem popchnąć. Tak czy inaczej — na razie wszystko działa.
Q.E.D.