Czy każde państwo może, w ramach swej suwerennej legislacji i jurysdykcji, „doregulowywać” zlokalizowane w innych państwach UE podmioty świadczące usługi społeczeństwa informacyjnego? Nakładać dowolne zakazy i nakazy, obwarowywać je różnorakimi sankcjami? Czy jednak takie przepisy w istocie oznaczają niedopuszczalne ograniczenie prawa swobodnego przepływu usług?
wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 9 listopada 2023 r. w/s Google Ireland, Meta Platforms, Tik Tok Technology vs. Kommunikationsbehörde Austria (C-376/22)
Generalne i abstrakcyjne środki dotyczące określonej, opisanej w sposób ogólny kategorii usług społeczeństwa informacyjnego, mające zastosowanie bez rozróżnienia do każdego podmiotu świadczącego usługi tej kategorii, nie wchodzą w zakres pojęcia „środków podejmowanych przeciw określonej usłudze społeczeństwa informacyjnego” w rozumieniu [art. 3 ust. 4 dyrektywy o handlu elektronicznym].
Orzeczenie dotyczyło austriackiej ustawy o środkach ochrony użytkowników platform komunikacyjnych (tzw. KoPl-G, obowiązującej od 2021 r.), nakładającej na usługodawców m.in. obowiązek niezwłocznego rozpatrywania zgłoszeń potencjalnie nielegalnych treści, pod rygorem surowej grzywny nakładanej w trybie administracyjnym.
Zdaniem Google, Mety i Tik Toka takie wymogi są sprzeczne z dyrektywą o handlu elektronicznym i nie mogą dotyczyć dostawców usług, których siedziba jest poza Austrią. Jednakże zarówno Kommunikationsbehörde Austria (ichniejszy UKE), jak i sąd nie podzielił tych zarzutów, zatem sprawa trafiła do TSUE.
W dzisiejszym wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE przypomniał, iż jedną z zasad wynikających z dyrektywy jest swobodny przepływ usług społeczeństwa informacyjnego — każdy podmiot podlega nadzorowi w kraju pochodzenia i powinien być wzajemnie uznawany przez inne państwa. Zgodnie z tą zasadą władze krajowe nie mają prawa podejmować generalnych i abstrakcyjnych środków w celu ograniczania możliwości świadczenia usług przez podmioty zarejestrowane w innych państwach.
art. 3 ust. 2 i 4 dyrektywy 2000/31 o handlu elektronicznym
2. Państwa Członkowskie nie mogą z powodów wchodzących w zakres koordynowanej dziedziny ograniczać swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego pochodzących z innego Państwa Członkowskiego.
4. Państwa Członkowskie mogą podejmować środki mające na celu odstąpienie od ust. 2 w odniesieniu do określonej usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli spełnione są następujące warunki:
a) środki są:
i) konieczne z jednego z następujących powodów:
– porządek publiczny, w szczególności zapobieganie, dochodzenie, wykrywanie oraz ściganie przestępstw, wraz z ochroną małoletnich oraz walką z podżeganiem do nienawiści z powodów rasowych, seksualnych, religijnych oraz narodowościowych, a także z naruszeniem godności człowieka dotyczącymi osób fizycznych,
– ochrona zdrowia publicznego,
– bezpieczeństwo publiczne, łącznie z zapewnianiem bezpieczeństwa narodowego oraz obrony narodowej,
– ochrona konsumentów, łącznie z inwestorami;
ii) podejmowane przeciw określonej usłudze społeczeństwa informacyjnego, która narusza cele określone w i) lub która faktycznie i poważnie grozi naruszeniem tych celów;
iii) proporcjonalne do tych celów; (…)
Zdaniem TSUE ewentualne ograniczenia zasady swobodnego przepływu usług w państwie, w którym usługa jest świadczona, mogą się odnosić wyłącznie do „określonej usługi” (i opierać się na jednej ze ściśle określonych przesłanek). Przyjęcie przeciwnego założenia prowadziłoby do sytuacji, w której podmiot prowadzący określoną działalność podlegałby podwójnemu (wielokrotnemu) nadzorowi: raz w kraju macierzystym, a następnie w każdym z państw, w którym jego oferta jest dostępna.
W konsekwencji wyroku austriacki Bundesverwaltungsgericht będzie musiał przeanalizować charakter ograniczeń — zweryfikować, czy restrykcje wprowadzono bez rozróżnienia do wszystkich podmiotów — czy jednak przepisy KoPl-G odnoszą się do „określonej” usługi.