Tytuł dzisiejszego tekstu może się P.T. Czytelnikom kojarzyć z odwiecznym sporem o primogeniturę jajka i kury, jednak pytanie o wyjątek od zakazu handlu w niedzielę i święta — czy wystarczy otworzyć małą czytelnię w dużym sklepie, żeby sklep mógł być otwarty — jest zawsze na czasie (wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2023 r., III KK 57/23).
Sprawa dotyczyła prezeski zarządu spółki, która nakazała otwarcie prowadzonego przez spółkę sklepu wielkopowierzchniowego, zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy naruszając w ten sposób zakaz handlu w niedzielę oraz pozbawiając pracowników prawa do przynajmniej jednej wolnej niedzieli w raz na 4 tygodnie.
Sąd uznał, że skoro w sklepie były regały z książkami i dwa krzesła, a także wyodrębniono punkt informacji turystycznej, to mieściła się tam biblioteka i zakład prowadzący działalność w zakresie turystyki — których to obiektów zakaz niedzielnej sprzedaży nie obowiązuje. W konsekwencji sąd prawomocnie uznał kobietę winną wykroczenia naruszenia przepisów o czasie pracy pracowników (art. 281 par. 1 pkt 5 kp w zw. z art. 151(12) kp) — lecz uniewinnił od zarzutu naruszenia zakazu niedzielnego handlu.
art. 5 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta
W niedziele i święta w placówkach handlowych:
1) handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem,
2) powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem
— są zakazane.
art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy
Zakaz, o którym mowa w art. 5, nie obowiązuje:
10) w placówkach handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku
Nieco odmiennie rzecz ocenił Sąd Najwyższy badając wniesioną przez Prokuratora Generalnego kasację na niekorzyść: ustawowy wyjątek od zakazu handlu w niedzielę dotyczy placówek handlowych mieszczących się „w” zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, turystyki, czy sportu — a nie na odwrót, czyli nie dotyczy np. stoisk bibliotecznych, punktu informacji turystycznej, położonych na terenie sklepu (por. wyrok SN z 13 września 2023 r., III KK 155/23).
Zakład pozostaje jednostką nadrzędną, a działalność handlowa jest uboczna i subsydiarna.
W konsekwencji prowadzi to do wniosku, że wydzielenie stoiska z książkami nie czyni sklepu biblioteką czy czytelnią — a ponieważ taki argument był podnoszony w apelacji, należy przyjąć, iż sąd odwoławczy nie wywiązał się z obowiązków w zakresie jej prawidłowego rozpoznania — zatem SN uchylił w tym zakresie oba zaskarżone wyroki i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania.
PS nieutulony w swej mądrości rząd zauważył, że zakaz niedzielnego handlu może doprowadzić wkrótce do paradoksu — bo wychodzi, że sklepy powinny być otwarte w niedzielę 24 grudnia — i kilka dni temu zaczął mówić o nowelizacji ad hoc. Projekt został w serwisie RCL zaanonsowany już 14 listopada, jednak przez kolejne 3 dni jako takiego dokumentu nie pokazano…