Czy przeglądanie pornograficznych stron internetowych na służbowym komputerze może być podstawą zwolnienia pracownika w trybie dyscyplinarnym? Czy jednak zainteresowania tego rodzaju należą do sfery życia prywatnego każdego człowieka — a więc nie mogą być traktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracodawcy? I, troszkę na marginesie: czy odpowiedź na takie pytanie będzie taka sama, jeśli chodzi o pracę zdalną i służbowy komputer, na którym pracownik pracuje we własnym domu? (postanowienie Sądu Najwyższego z 11 października 2023 r., I PSK 35/23).
Orzeczenie dotyczyło pracownika kopalni, który przy użyciu służbowego komputera przeglądał pornograficzne strony internetowe, a na jego dysku miał zapisane pornograficzne zdjęcia i filmy.
W ocenie pracodawcy oznaczało to naruszenie zakazu wykorzystywania sprzętu służbowego w celach niezwiązanych z wykonywaną pracą (wynikającego z regulaminu korzystania z zasobów informatycznych i telekomunikacyjnych) — zatem zdecydował o zwolnieniu podwładnego w trybie dyscyplinarnym.
art. 52 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
W odwołaniu do sądu pracy pracownik podkreślał, że to nie były jego zdjęcia i nie znał zawartości katalogów, a więc feralne zdjęcia pewnością znajdowały się na komputerze w momencie jego przekazania.
Sąd pracy stwierdził, iż z dowodów wynika, że pracownik skopiował feralne dane z poprzedniego komputera. A ponieważ przeglądanie pornograficznych stron internetowych na służbowym komputerze mogło zagrażać bezpieczeństwu sieci informatycznej pracodawcy, doszło w ten sposób do naruszenia pracowniczego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy — zatem dyscyplinarka była zasadna.
W skardze kasacyjnej pracownik podkreślił, iż trudno uniknąć wykorzystywania powierzonego komputera, zwłaszcza w okresie pandemicznym, kiedy ludzie podostawali sprzęt do domu, w celach prywatnych. Co więcej skoro pracodawca jest zdania, że komputer był wykorzystywany w celach prywatnych — a zainteresowanie pornografią na pewno leży w sferze życia pozazawodowego– to sfera prywatności pracownika nie może być podstawą dyscyplinarki. (Dla jasności: wszystko zaczęło się przed pandemią, toteż nie sądzę, by chodziło o pogłębianie zainteresowań w domu.)
Oceniając skargę kasacyjną (w trybie tzw. przedsądu) Sąd Najwyższy przypomniał, iż warunkiem rozwiązanie umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym wystąpienie po stronie pracownika winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Kluczowy jest zatem stosunek psychiczny pracownika do skutków swego bezprawnego postępowania, tak w zakresie woli (wina umyślna, rażące niedbalstwo), jak też możliwości przewidywania wystąpienia konsekwencji negatywnych dla pracodawcy.
W orzecznictwie przyjmuje się, iż samo w sobie korzystanie przez pracownika, w prywatnych celach, ze sprzętu należącego do pracodawcy, nie może być traktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Istotne są bowiem konkretne okoliczności, na które składają się zarówno przesłanki zastosowania art. 52 par. 1 pkt 1 kp (wyrok SN z 4 listopada 2010 r., II PK 110/10) — w tym przypadku m.in. fakt, że pracownik używał służbowego komputera do przeglądania stron, które mogą być ryzykowne z punktu widzenia bezpieczeństwa systemów wewnętrznych firmy. Tej oceny nie podważa słuszna uwaga, iż to na pracodawcy spoczywa obowiązek prawidłowego zabezpieczenia zasobów — bo niewprowadzenie zabezpieczeń technicznych nie zwalnia pracownika z powinności unikania sytuacji stwarzających niebezpieczeństwo, zarazem ustalone przez firmę procedury stanowiły wystarczający środek organizacyjny.
Sumarycznie wskazuje to, że sądy nie pomyliły się oddalając odwołanie od dyscyplinarki — zatem SN odmówił przyjęcia tak sformułowanej skargi do rozpoznania.