Prowadzenie pojazdów po alkoholu jest karalne, to oczywista oczywistość. Czy jednak zakaz jazdy autem w stanie nietrzeźwości dotyczy wszystkich miejsc, w tym także prywatnych posesji? A może pijany kierowca na własnym podwórku nie popełnia przestępstwa — bo nie jest w ruchu drogowym? (wyrok Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2024 r., I KK 306/23).
Orzeczenie dotyczyło mężczyzny, który mając circa 0,7 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu jeździł samochodem po własnej, prywatnej, ogrodzonej posesji, co potraktowano jako przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości.
Kasację od prawomocnego wyroku sądu rejonowego wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich, którego zdaniem może i kierowca był pijany jak bela — ale na pewno nie prowadził pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, zatem oskarżenie było nietrafne (dla jasności: kierowca już wcześniej miał prawomocny wyrok za jazdę po alkoholu, a więc była to quasi-recydywa).
art. 1 ust. 1-2 prawa o ruchu drogowym
1. Ustawa określa:
1) zasady ruchu na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu; (…)
2. Przepisy ustawy stosuje się również do ruchu odbywającego się poza miejscami wymienionymi w ust. 1 pkt 1, w zakresie:
1) koniecznym dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa osób;
2) wynikającym ze znaków i sygnałów drogowych.
Odnosząc się do tych argumentów Sąd Najwyższy podkreślił, że dyspozycja normy penalizującej kierowanie autem po alkoholu obejmuje: (i) pozostawanie w stanie nietrzeźwości oraz (ii) prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym (wodnym lub powietrznym). W orzecznictwie przyjęto, że ruchem lądowym jest ruch drogowy, tj. taki, który odbywa się w miejscu ogólnodostępnym, wykorzystywanym przez nieograniczoną liczbę osób, przystosowanym do poruszania się pojazdów, tj. na drogach publicznych, w strefach zamieszkania i w strefach ruchu (wyrok SN z 2 marca 2012 r., V KK 358/11, por. „Czy zabronione jest prowadzenie pojazdu po pijaku — na własnym podwórku?”). Pojęcie ruchu drogowego (lądowego) nie dotyczy zatem miejsc, które nie są ogólnodostępne, „jak np. podwórka przydomowe, warsztat samochodowy, grunty rolne czy łąki”.
W sprawie nie budzi wątpliwości, że oskarżony wprawdzie był nietrzeźwy — ale poruszał się po prywatnej, ogrodzonej posesji, czyli w miejscu, które trudno uznać za ogólnodostępne. Skoro więc pijany kierowca jeżdżący samochodem na własnym podwórku nie jest w ruchu drogowym, oskarżonemu nie można przypisać przestępstwa z art. 178a kk — toteż SN w wydanym wyroku uniewinnił oskarżonego od zarzutów.