O pozwolenie na broń może się ubiegać wyłącznie osoba, która nie stwarza zagrożenia dla porządku i bezpieczeństwa. Przesłanki tej nie sposób oceniać wyłącznie na podstawie wyroków skazujących za przestępstwa, podobnie zatarcie skazania (i fikcja niekaralności) nie musi oznaczać, że zainteresowany jest „czysty”, to oczywista oczywistość. Zatem czy możliwa jest, ze względu na stwarzane ryzyko, odmowa wydania pozwolenia na broń kolekcjonerską — żołnierzowi, który wprawdzie popełnił kiedyś jakieś przestępstwo, ale na co dzień służy z bronią maszynową w ręku? (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 października 2023 r., II GSK 1952/22).
Sprawa zaczęła się od złożenia przez żołnierza, szeregowego pełniącego zawodową służbę wojskową, wniosku o pozwolenie na broń w celach kolekcjonerskich. Swoje podanie zainteresowany uzasadnił członkostwem w stowarzyszeniu strzeleckim i kolekcjonerskim, a także podkreślił, iż posiada służbowy karabin Beryl C, z którym patroluje białoruską granicę.
W toku postępowania Żandarmeria Wojskowa ustaliła, że dane żołnierza nie figurują w KRK, KSIP, SWD, RSD, nie nadużywa alkoholu, jest żołnierzem „odpowiedzialnym, zdyscyplinowanym, cieszącym się szacunkiem przełożonych i kolegów z pracy” a swą służbą „daje przykład patriotycznej postawy”. Jednak z informacji uzyskanych z policji wynika, że 10 lat wcześniej mężczyzna był karany za spowodowanie wypadku drogowego, a nieco później za prowadzenie auta w stanie nietrzeźwości…
…co oznacza, że wydanie pozwolenia na broń jest niemożliwe ze względu na zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa publicznego. Nie ma przy tym znaczenia, ani fakt, że jako żołnierz odbywa służbę z bronią, ani że wyroki skazujące uległy już zatarciu — bo „zważywszy na przeszłość” istnieje groźba, że „użyje broni w sposób sprzeczny z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego”.
art. 10 ust. 1 ustwawy o broni lub amunicji
Właściwy organ Policji [w przypadku żołnierzy zawodowych — na podstawie pozwolenia wydanego przez właściwego komendanta oddziału Żandarmerii Wojskowej, art. 9 ust. 1 ustawy] wydaje pozwolenie na broń, jeżeli wnioskodawca nie stanowi zagrożenia dla samego siebie, porządku lub bezpieczeństwa publicznego oraz przedstawi ważną przyczynę posiadania broni.
Skuteczna okazała się skarga do sądu administracyjnego: owszem, ryzyko stworzenia zagrożenia dla porządku lub bezpieczeństwa publicznego jest dobrą przesłanką odmowy wydania pozwolenia na broń — nie można jednak zapominać, że prawo to nie federacja przepisów, lecz system prawny. Skoro więc mówimy o czynnym żołnierzu, który pracuje z bronią w ręku, to nie można się skupiać na dawnych przestępstwach, lecz na aktualiach i realiach…
… które są takie, że zainteresowany został przyjęty do służby w oparciu o przepisy wymagające od żołnierza „nieposzlakowanej opinii” (aktualnie jest to art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy o obronie Ojczyzny), a więc nawet wcześniejsze skazanie nie dawało organom wojskowym asumptu do zarzutu w tym zakresie. Mało tego: zdolność psychiczną do pełnienia służby bada komisja lekarska, zarazem przydzielenie broni służbowej żołnierzowi zwalnia go z obowiązku przejścia badania w celu uzyskania pozwolenia „cywilnego” (art. 15 ust. 6 uobia). W orzecznictwie przyjmuje się natomiast, iż służbę wojskową pełni się także w życiu prywatnym, poza jednostką i poza czasem przeznaczonym na wykonywanie czynności służbowych (wyrok NSA z 23 lutego 2010 r., I OSK 1164/09) — ergo nie można powiedzieć, że noszenie broni od 8.00 do 16.00 niebezpieczeństwa nie stwarza, w przeciwieństwie do czasu po służbie.
Mało tego: w ocenie NSA uzasadnieniem dla odmowy udzielenia pozwolenia na broń nie może być samo w sobie uprzednie skazane za przestępstwo, ale też całokształt późniejszej postawy zainteresowanego.
Dokonując ustaleń, czy osoba, która była w przeszłości karana, stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa lub porządku prawnego należy brać pod uwagę nie tylko sam fakt skazania, ale również upływ czasu, jaki nastąpił od chwili wydania wyroku do dnia wydania decyzji oraz zachowanie tej osoby w tym okresie.
Sumarycznie w ocenie sądu oznacza to, iż arbitralna odmowa wydania pozwolenia na broń żołnierzowi, który służy z bronią palną, w oparciu o takie same — lecz różnie oceniane — przesłanki naruszała zasadę zaufania do władzy publicznej, a więc wykracza poza granice uznania administracyjnego, a więc zaskarżona decyzja została uchylona.