A skoro kilka lat temu było o tym, że nawet zatarte skazanie za przestępstwo może okazać się przyczyną odmowy wydania pozwolenia na broń, dziś czas na kilka zdań o tym, że zatarcie skazania za jazdę po alkoholu oznacza fikcję niekaralności — ale nie oznacza automagicznego zniesienia orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Zatem kierowca, który znów został złapany na prowadzeniu w stanie nietrzeźwości będzie miał obligatoryjnie orzeczony dożywotni zakaz prowadzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 22 lutego 2024 r, V KK 476/23).
Sprawa dotyczyła kierowcy, który jechał autem mając nie tylko pewną ilość promili alkoholu we krwi, ale też mając na koncie prawomocne skazanie za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości i orzeczony zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, co sąd I instancji potraktował jako przypadek swoistej recydywy i orzekł m.in. dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów (art. 42 par. 3 kk).
Nieco inaczej rzecz ocenił sąd odwoławczy: owszem, w momencie czynu kierowca był skazany za jazdę po alkoholu, jednak jeszcze przed prawomocnym zakończeniem bieżącego postępowania wyrok ten uległ zatarciu, wskutek czego skazanie uważa się za „niebyłe”, a więc nie można go traktować jako osoby skazanej, przeto nie można było orzec zakazu dożywotniego (por. „Czy kierowca, którego wyrok za prowadzenie w stanie nietrzeźwości uległ zatarciu, może podlegać odpowiedzialności za „recydywę”?”).
art. 178a par. 1 i 4 kodeksu karnego
§ 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości (…) lub dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Rozpatrując kasację wniesioną przez Prokuratora Generalnego Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, przepis przewiduje dwie przesłanki zastosowania art. 178a par. 4 kk: (i) wcześniejsze skazanie za przestępstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, „albo” (aktualnie, a to po kontrowersyjnej nowelizacji kodeksu karnego, „lub”) (ii) jazdę po pijaku mimo orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów. Jest to alternatywa rozłączna, czyli każde z tych znamion czynu zabronionego mogło wystąpić osobno, niezależnie — nie jest konieczne, by do złamania zakazu prowadzenia doszło w czasie, kiedy dane o skazaniu figurują w KRK.
Stwierdzając, że chociaż skutkiem zatarcia skazania jest fikcja niekaralności — to jednak zatarcie skazania za jazdę pod wpływem alkoholu nie ma wpływu na orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, albowiem
z treści przepisu art. 106 kk nie sposób wyinterpretować normy prawnej, która pozwalałaby na stwierdzenie, że przywrócenie stanu niekaralności jest efektem „uchylenia” skazania i wywołanych nim skutków, a więc przywrócenia — w odniesieniu do skazanego — stanu sprzed skazania
— SN uchylił zaskarżony wyrok i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania w apelacji.