Czy dopuszczalne jest urzędowe nadanie numeru VIN samochodu, jeśli producent się pomylił, a błędne dane zostały wpisane do dokumentów pojazdu? Czy urząd, a najpóźniej sąd powinien skorygować taki błąd, nawet jeśli nie wynika to z przepisów prawa, ale jest to po prostu sprawiedliwe? Czy jednak administracja działa w granicach prawa — a sąd administracyjny kontroluje administrację pod kątem legalności jej działania, a nie realizacji zasad sprawiedliwości społecznej?
nieprawomocny wyrok WSA w Kielcach z 29 kwietnia 2024 r. (I SA/Ke 121/24)
Ani przepisy kpa, ani ppsa nie zawierają takich klauzul generalnych jak dobra wiara, czy zasady współżycia społecznego. Oznacza to, że klauzule generalne nie mogą stanowić podstawy prawnej decyzji administracyjnej, skargi sądowej lub skargi kasacyjnej. Brak jest podstaw prawnych, które pozwalałyby sądowi administracyjnemu, badającemu legalność działania organów administracji publicznej, przedłożone mu do kontroli decyzje administracyjne oceniać pod kątem ich zgodności z zasadami współżycia społecznego, czy też słuszności. Z tego też powodu zasady współżycia społecznego nie mogą być skutecznie powoływane w postępowaniu sądowoadministracyjnym jako podstawa żądania uchylenia zaskarżonej decyzji.
Sprawa zaczęła się od złożenia przez właściciela wniosku o ponowne oznaczenie pojazdu — nadanie numeru VIN w miejsce błędnie naniesionego na korpusie tylnego mostu.
Zaczęło się od kupna nowego ciągnika (dla jasności: chodziło o fabrykę „U. S.A. w upadłości” — tak to jest z tymi amerykańskimi maszynami ;-) na fakturze został wskazany określony numer VIN, który został przepisany do dowodu rejestracyjnego. Niestety, podczas drugiego przeglądu technicznego (w maju 2023 r.) okazało się, że numer w papierach jest niezgodny ze stanem faktycznym, zatem pojazd nie przeszedł przeglądu (a więc nie jest dopuszczony do ruchu).
Do wniosku o nadanie nowych cech identyfikacyjnych pojazdu dołożono m.in. pismo informacyjne producenta (iż „powstały błąd w nabiciu numeru na korpusie tylnego mostu jest skutkiem pomyłki pracownika nabijającego numery, a później przeoczenia błędu przy przekazaniu ciągnika klientowi”) oraz opinię rzeczoznawcy, który wykluczał jakąkolwiek ingerencję (przebijanie numerów, demontażu elementu)…
…jednak starosta uznał, że katalog przypadków, w których dopuszczalne jest nadanie nowego numeru VIN jest zamknięty i skoro nie został tam wskazany błąd fabryczny, urząd nie może przychylić się do żądania. To stanowisko podtrzymało Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
art. 66 ust. 3a pkt 1 prawa o ruchu drogowym
Pojazd uczestniczący w ruchu powinien posiadać nadane przez producenta, z zastrzeżeniem art. 66a, cechy identyfikacyjne:
1) numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy;
art. 66a ust. 1-2 pord
1. Cechy identyfikacyjne, o których mowa w art. 66 ust. 3a, nadaje i umieszcza producent.
2. Starosta właściwy w sprawach rejestracji pojazdu wydaje decyzję o nadaniu cech identyfikacyjnych w przypadku pojazdu:
1) zbudowanego przy wykorzystaniu nadwozia, podwozia lub ramy konstrukcji własnej, którego markę określa się jako „SAM”;
2) w którym dokonano wymiany ramy lub podwozia na odpowiednio ramę lub podwozie bez numeru fabrycznego;
3) odzyskanego po kradzieży, w którym cecha identyfikacyjna uległa zatarciu lub sfałszowaniu;
4) nabytego na licytacji publicznej lub od podmiotu wykonującego orzeczenie o przepadku pojazdu na rzecz Skarbu Państwa, w którym cecha identyfikacyjna uległa zatarciu lub sfałszowaniu;
5) w którym cecha identyfikacyjna uległa zatarciu lub sfałszowaniu, a prawomocnym orzeczeniem sądu zostało ustalone prawo własności pojazdu;
6) w którym cecha identyfikacyjna uległa skorodowaniu lub została zniszczona podczas wypadku drogowego albo podczas naprawy;
7) zabytkowego, w którym cecha identyfikacyjna nie została umieszczona.
We wniesionej do WSA skardze na odmowę zainteresowany podkreślił, że błąd producenta oznacza brak możliwości przejścia przeglądu i uniemożliwia poruszanie się pojazdu po drogach publicznych, zaś niemożność korzystania z maszyny powoduje olbrzymie straty — winę za zamieszanie ponosi producent, ale konsekwencje klient — zatem należy precedensowo rozszerzyć „hermetyczne ramy” przepisów.
Odnosząc się do argumentów właściciela WSA przypomniał, że numer VIN pojazdu to nadana przez producenta kombinacja znaków służąca do oznaczania pojazdu. Celem numeru VIN jest zapewnienie możliwości jednoznacznej identyfikacji pojazdu przez 30 lat (rozporządzenie w/s rejestracji i oznaczania pojazdów, wymagań dla tablic rejestracyjnych oraz wzorów innych dokumentów związanych z rejestracją pojazdów). Co do zasady numer VIN pojazdu określa wyłącznie producent; ustawa dopuszcza nadanie numeru VIN przez starostę — jednak w ściśle wskazanych przypadkach, wśród których nie ma błędnego oznaczenia przez fabrykę.
Decyzja w sprawie nadania cech identyfikacyjnych pojazdu nie jest decyzją uznaniową, a katalog przesłanek nadania cech identyfikacyjnych pojazdu jest katalogiem zamkniętym i nie może być interpretowany rozszerzająco.
Podstawą uwzględnienia wniosku o nadanie nowego numeru VIN nie mogą być przy tym zasady współżycia społecznego czy inne klauzule generalne odnoszące się do poczucia sprawiedliwości — a to dlatego, że kontrola decyzji administracyjnej następuje wyłącznie pod kątem jej zgodności z prawem (legalizmu), a nie słuszności.
Stwierdzając, iż jedyny prawidłowy tryb rozwiązania problemu polega na tym, że trzeba:
- wystąpienie do producenta o usunięcie wady sprzedanej rzeczy (czemu nie powinno stać na przeszkodzie postawienie fabryki w stan upadłości), a następnie złożenie prawidłowego wniosku;
- a gdyby nie było to możliwe — skorzystanie ze specjalnej ścieżki jaką jest możliwość wydania przez Transportowy Dozór Techniczny zezwolenia na indywidualne odstępstwa od warunków technicznych pojazdu (art. 67 pord; ta procedura zdaniem sądu kosztuje 600 zł) — zaś zalegalizowany w ten sposób ciągnik będzie mógł zostać poddany badaniu technicznemu;
WSA oddalił skargę na odmowę nadania pojazdowi nowej cechy identyfikacyjnej w postaci numeru VIN.