A skoro niedawno na niniejszych łamach była krótka i niewprawna recenzja książki pt. „Włosi”, dziś czas na kilka zdań o tym, że chociaż regulacje unijne nakładają na platformy internetowe pewne powinności w zakresie zapewnienia uczciwych warunków korzystającym z ich usług firmom — to nałożony przez włoskie prawo obowiązek rejestracji platform internetowych w krajowym rejestrze, pod rygorem kary pieniężnej, narusza unijną zasadę swobody przepływu usług.
wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 30 maja 2024 r. w/s Airbnb Ireland UC i Amazon Services Europe Sàrl (C‑662/22 i C‑667/22)
[Dyrektywa o handlu elektronicznym] stoi na przeszkodzie środkom przyjętym przez państwo członkowskie w zadeklarowanym celu zapewnienia właściwego i skutecznego stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1150 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internetowego, na mocy których dostawcy usług pośrednictwa internetowego z siedzibą w innym państwie członkowskim pod rygorem sankcji podlegają, do celów świadczenia swoich usług w pierwszym państwie członkowskim, obowiązkowi wpisania się do rejestru prowadzonego przez organ tego państwa członkowskiego, obowiązkowi przekazania temu organowi szeregu szczegółowych informacji na temat swej organizacji oraz obowiązkowi wniesienia na jego rzecz wkładu finansowego.
Spór dotyczył nałożonego przez włoskie prawodawstwo, na dostawców usług pośrednictwa internetowego i wyszukiwarek obowiązku — takich, którzy świadczą w Italii usługi, a nie mają tam siedziby — wpisania się do rejestru operatorów łączności (ROC) prowadzonego przez Autorità per le Garanzie nelle Comunicazioni (włoski urząd regulacyjny d/s komunikacji, AGCOM). Po rejestracji każdy podmiot musi wnosić pewną opłatę na rzecz AGCOM, a także udostępniać organowi określone informacje dotyczące jego działalności (w tym o udziałowcach, kapitale, etc.) — wszystko pod rygorem sankcji pieniężnej.
Powinności te uzasadniono koniecznością zapewnienia nadzoru nad stosowaniem się do wynikających z rozporządzenia 2019/1150 obowiązków mających na celu ochronę interesów włoskich firm będących klientami globalnych platform.
Zdaniem irlandzkiej spółki Airbnb oraz zarejestrowanego w Luksemburgu spółki Amazon obowiązek rejestracji platform internetowych i obciążenie ich dodatkowymi wymogami regulacyjnymi nie tylko nie wynika z rozporządzenia P2B, ale też jest sprzeczne z unijną zasadą swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego.
Sprawa trafiła do Tribunale amministrativo regionale per il Lazio, który — dostrzegając ryzyko naruszenia art. 56 TFUE — skorzystał z uprawnienia do zwrócenia się z pytaniem do TSUE w trybie prejudycjalnym.
art. 3 ust. 1-2 i 4 dyrektywy 2000/31 o handlu elektronicznym
1. Każde Państwo Członkowskie zapewnia, aby usługi społeczeństwa informacyjnego świadczone przez usługodawcę mającego siedzibę na jego terytorium były zgodne z przepisami krajowymi stosowanymi w tym Państwie Członkowskim i wchodzącymi w zakres koordynowanej dziedziny.
2. Państwa Członkowskie nie mogą z powodów wchodzących w zakres koordynowanej dziedziny ograniczać swobodnego przepływu usług społeczeństwa informacyjnego pochodzących z innego Państwa Członkowskiego.
4. Państwa Członkowskie mogą podejmować środki mające na celu odstąpienie od ust. 2 w odniesieniu do określonej usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli spełnione są następujące warunki: [porządek publiczny, ochrona konsumentów, łącznie z inwestorami, etc.].
W wydanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE przypomniał, iż zasada swobodnego przepływu usług ma na celu zwiększenie konkurencyjności i ułatwienie w prowadzeniu działalności na wszystkich rynkach przez przedsiębiorców z różnych państw Unii. Istotą prowadzenia działalności biznesowej w UE jest nadzór w państwie pochodzenia (tj. przez urząd właściwy dla kraju, w którym podmiot ma siedzibę) oraz wzajemnego uznawania. Zasada nieskrępowanego przepływu nie ma charakteru nieograniczonego, a poszczególne państwa mogą ją limitować m.in. ze względu na konieczność ochrony porządku publicznego (w tym wykrywania i zwalczania przestępczości), bezpieczeństwa publicznego, ochronę konsumentów, ochronę zdrowia, etc. (por. „Ograniczenie swobody przepływu usług społeczeństwa informacyjnego nie pozwala „doregulowywać” podmiotów z siedzibą w innym państwie”). Nie ma przy tym znaczenia, że rejestracja nie jest warunkiem rozpoczęcia działalności w Italii (AGCOM nie wydaje zezwoleń na prowadzenie platform internetowych) — istotne jest to, że wymogu nie sposób uzasadnić żadnym dopuszczalnym odstępstwem.