Uprawnienie do przeniesienia numeru telefonicznego między operatorami stało się istotnym elementem modelu biznesowego i reklamowego przedsiębiorców — dzisiejsze orzeczenie sięga jednak czasów, kiedy MNP traktowane było przez telekomy jako dopust boży. Dziś zatem szukamy odpowiedzi na pytanie: czy odmowa przeniesienia numeru telefonicznego na kartę może być usprawiedliwiana brakiem numeru PESEL użytkownika? i czy operator może zasłonić się problemami technicznymi w jego własnym systemie teleinformatycznym? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt VI ACa 2070/15).
Prezes UKE nałożył 510 tys. złotych kary na operatora komórkowego, który w 2009 r. uniemożliwił kilkunastu użytkownikom usługi prepaid skorzystania z uprawnienia do przeniesienia przydzielonego numeru telefonicznego. Problem polegał na utrudnianiu „oddania” klienta innemu operatorowi, ale i na „głuchych” telefonach klientów, którzy zdecydowali się na przeniesienie numeru do tego operatora (art. 71 w zw. z art. 74 ust. 3 pkt 2 PT w brzmieniu z 2009 r.).
Zdaniem ukaranego operatora decyzja o karze była nieprawidłowa, m.in. dlatego, że odmowa podyktowana była niemożnością zweryfikowania prawa klienta do przenoszonego numeru, a w innych przypadkach aktywacja przeniesionego numeru nie doszła do skutku ze względu na niezawiniony błąd systemu teleinformatycznego. Zwłoka w aktywacji przeniesionego numeru nie może być utożsamiana z utrudnianiem klientowi zmiany usługodawcy.
art. 71 ustawy prawo telekomunikacyjne
1. Abonent będący stroną umowy z dostawcą usług, w której przydzielany jest abonentowi numer z planu numeracji krajowej dla publicznych sieci telekomunikacyjnych, może żądać przy zmianie dostawcy usług przeniesienia przydzielonego numeru do istniejącej sieci operatora na:
1) obszarze geograficznym — w przypadku numerów geograficznych;
2) terenie całego kraju — w przypadku numerów niegeograficznych.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do przenoszenia numerów pomiędzy stacjonarnymi i ruchomymi publicznymi sieciami telekomunikacyjnymi.
2a. Wymiana informacji pomiędzy dostawcami usług w zakresie obsługi wniosków o przeniesienie numeru odbywa się drogą elektroniczną za pośrednictwem systemu, o którym mowa w art. 78 ust. 4.
3. Za przeniesienie przydzielonego numeru nie pobiera się opłat od abonenta. (…)
Sąd prawomocnie oddalił wniesione przez operatora odwołanie od decyzji: odmowa przeniesienia numeru telefonicznego na kartę ze względu na brak numeru PESEL w bazie operatora — w tamtym okresie w ogóle nie istniał obowiązek rejestracji danych użytkowników kart prepaid — jest niedopuszczalna, zwłaszcza skoro stosowane przez operatora formularze nie zawierały rubryki „numer PESEL”. Podobnie w przypadku klientów firmowych nie wolno było odmówić przeniesienia numeru tylko dlatego, że w systemie był podany numer NIP, ale operator-odbiorca identyfikuje klienta po numerze REGON.
Także kilkunastodniowa przerwa w funkcjonowaniu telefonów przyjętych przez operatora oznacza, że usługi telekomunikacyjne nie były świadczone — zaś zasłanianie się kwestiami technicznymi jest bezpodstawne, albowiem kwestie takie leżą po stronie operatora jako element prowadzonej działalności gospodarczej.
art. 74 ust. 3 ustawy prawo telekomunikacyjne
Prezes UKE może nałożyć karę, o której mowa w art. 209 ust. 1 pkt 15-17, na dostawcę oraz na operatora, o których mowa w ust. 1, jeżeli:
1) nie zapewniają określonych w ust. 1 możliwości realizacji uprawnień abonenta;
2) nie realizują uprawnień abonentów, gdy istnieją możliwości ich realizacji;
3) realizują uprawnienia abonentów niezgodnie z przepisami ustawy lub rozporządzenia, o którym mowa w art. 73.
Obowiązkiem operatora było przeniesienie numerów w ciągu 1 dnia roboczego i zapewnienie użytkownikom możliwości korzystania z telefonów (przy założeniu, że maksymalna przerwa może wynosić wyłącznie 3 godziny). Operator ma prawo — a nawet obowiązek — podejmowania działań zmierzających do wykluczenia ryzyka przeniesienia numeru na wniosek osoby nieuprawnionej, realizacja tej powinności może usprawiedliwiać podejmowanie działań ograniczających łatwość przenoszenia numerów. Konieczność weryfikacji tożsamości klienta i jego prawa do przenoszonego numeru są istotne z racji zapewnienia bezpieczeństwa procedury, aczkolwiek jeśli ich skutkiem jest utrudnianie skorzystania z prawa do przeniesienia posiadanego numeru do innego operatora, niewątpliwie dochodzi do naruszenia praw klienta.
Zastosowane rozwiązania muszą być proporcjonalne do zamierzanego celu — zamiast zatem żądać numer PESEL czy NIP (które są relatywnie łatwo dostępne dla osób postronnych) wystarczało po prostu przedzwonić na przenoszony numer aby uzyskać potwierdzenie rozmówcy.
Co więcej faktu, że rozporządzenie o przenoszeniu numerów nakazało podawanie numeru PESEL nie można wywodzić uprawnienia do odmowy dokonania przeniesienia jeśli wcześniej zebrane dane nie zawierały tej informacji — niezgodność danych jest bowiem czymś innym niż niemożność porównania danych. Konieczność zachowania bezpieczeństwa systemu nie może mieć negatywnego wpływu na realizację ustawowych uprawnień przez abonenta telefonu, nie sposób także zwolnić się z odpowiedzialności wobec abonenta poprzez poinformowanie go o możliwych problemach z aktywacją przeniesionego numeru.
Skoro zatem przepis daje możliwość nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 3% przychodu przedsiębiorcy, to nie doszło do przekroczenia granic uznania. Wysokość nałożonej kary uzasadnia m.in. ocena, iż brak przeniesienia numeru przez operatora był zawiniony w stopniu wysokim — operator zlekceważył swoje obowiązki, naruszając interes prywatny klientów oraz interes publiczny, a także lekceważąc skutki problemów technicznych własnych systemów.
Reasumując odmowa przeniesienia numeru telefonicznego do innego operatora może pociągać za sobą poważne konsekwencje ze strony regulatora rynku — aczkolwiek sam klient rzecz jasna z tych pieniędzy nie zobaczy ani grosza.