Sygnalizowana na etapie projektu (por. „Zmiana definicji gwałtu i zaostrzenie odpowiedzialności sprawców przestępstw przeciwko autonomii seksualnej”), dziś opublikowana w Dzienniku Ustaw — nowelizacja przepisów kodeksu karnego dotyczących przestępstwa zgwałcenia na tyle odbiega od wcześniejszej propozycji, że zasługuje na odrębną notkę na tutejszych łamach (ustawa z 28 czerwca 2024 r. o zmianie ustawy — Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2024 r. poz. 1228).
A mianowicie, w znacznym skrócie:
- przepis definiujący pojęcie gwałtu zostaje rozszerzony o brak zgody na obcowanie płciowe — natomiast z finalnej redakcji art. 197 par. 1 kk wypadła fraza, iż owa zgoda powinna być „wcześniejsza”, „świadoma” i „dobrowolna”;
art. 197 § 1 kodeksu karnego (brzmienie aktualne)
Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
art. 197 par. 1 kodeksu karnego (projekt)
Kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody przez tę osobę, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
art. 197 § 1 kk (finalne brzmienie po zmianach)
Kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub w inny sposób mimo braku jej zgody,
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
- (warunki wyrażenia zgody były przedmiotem sporu w komentarzach pod poprzednim tekstem, toteż dziś nie powielam, zwłaszcza, że nie ma po co — mogę dodać, że może to i dobrze, że prawodawca wykazał się pewnego rodzaju wstrzemięźliwością legislacyjną?)
- ciekawe, że zrezygnowano także z zaostrzenia sankcji za przęstepstwo zgwałcenia: projekt przewidywał od 3 do 30 lat pozbawienia wolności — po zmianach nadal będzie zagrożenie od 2 do 15 lat więzienia, czyli gwałt nadal będzie występkiem (art. 7 par. 2-3 kk);
- w kodeksie karnym pojawia się natomiast przepis penalizujący doprowadzenie ofiary do obcowania płciowego przy wykorzystaniu braku możliwości rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swym postępowaniem;
art. 197 § 1a kk (dodany)
Tej samej karze podlega, kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego wykorzystując brak możliwości rozpoznania przez nią znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem.
- (tu chyba mogę tylko odesłać do interesującego tekstu „Zgwałcenie możliwe również przez internet” opublikowanego dziś w serwisie Prawo.pl — zwracam uwagę krytyków nowego prawa, że odnosi się on do aktualnego stanu prawnego);
- zmianie ulega także przepis penalizujący doprowadzenie do obcowania lub poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej, w zakresie, w jakim art. 198 kk odwoływał się do „braku” zdolności do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem — po zmianach sprawca będzie odpowiadał już za wykorzystanie „znacznego ograniczenia” umiejętności percepcyjnych pokrzywdzonego;
Dla jasności: przepis dorzucający do definicji gwałtu brak zgody na obcowanie płciowe — a także pozostałe zmiany w kodeksie karnym (i nie tylko) wchodzą w życie po 6-miesięcznym vacatio legis.