A teraz coś z całkiem innej beczki, czyli kolejna krótka i nieistotna omówka tej nieprawotwórczej części działalności polskiej legislatywy, jaką jest podejmowanie uchwał — wyrażających aprobatę, aplauz i zaakceptowanie, lub zgoła oburzenie, dezaprobatę, etc. Na bazie kilku uchwał ogłaszających rok 2025 rokiem osobistości z historii i kultury Polski.
Rok 2025 będzie rokiem pisarza Stefana Żeromskiego, a okazją do uczczenia wieszcza jest okrągła rocznica śmierci.
W 2025 roku przypada 100. rocznica śmierci Stefana Żeromskiego – jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, duchowego autorytetu polskiej inteligencji, autora opowiadań, powieści, dramatów i reportaży, które ukształtowały narodowe myślenie wielu pokoleń Polaków.
W uchwale podkreśla się także jego rolę społeczną i niepodległościową — ja oczywiście pamiętam go głównie ze względu na jego książki… które czytałem bardzo dawno temu i chyba jednak niespecjalnie je pamiętam (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 24 lipca 2024 r. w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Stefana Żeromskiego, M.P. z 2024 r. poz. 732).
Patronem 2025 r. będzie także Franciszek Duszeńko — urodzony 100 lat temu rzeźbiarz.
Franciszek Duszeńko, urodzony w 1925 roku w Gródku Jagiellońskim koło Lwowa, był jednym z wybitnych przedstawicieli polskiej rzeźby powojennej. W trakcie II wojny światowej należał do Armii Krajowej. Pomiędzy 1944 a 1945 rokiem był więźniem obozów koncentracyjnych: Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen. Doświadczenie wojny zaważyło na życiu młodego artysty.
Przyznam, że tej postaci nie znałem, acz chyba warto nadrobić te zaległości, ponieważ z przegłosowanej przez Izbę Poselską uchwały wynika, że jego twórczość może być interesująca — a na pewno „wciąż budzi emocje” (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 24 lipca 2024 r. w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki, M.P. z 2024 r. poz. 733).
W 2025 uhonorowania doczekała się także Olga Boznańska.
W 2025 roku przypada 160. rocznica urodzin oraz 85. rocznica śmierci Olgi Boznańskiej – jednej z najważniejszych postaci polskiego świata artystycznego przełomu XIX i XX wieku, najbardziej znanej polskiej artystki tego okresu.
wybitna polska malarka; trudno powiedzieć dlaczego jej nazwisko wypadło akurat w 2025 r. — żadna z dat w biogramie nie zamyka się specjalnie okrągłą klamrą… może musiała być jakaś kobieta, a nikomu się tam nie chciało szukać takiej, która bardziej by pasowała. Tak czy inaczej dobrze, że wreszcie stawia się na ludzi sztuki i kultury, a nie tylko oręża (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 24 lipca 2024 r. w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Olgi Boznańskiej, M.P. z 2024 r. poz. 734)
Historii polskiego oręża w 2025 roku będzie bronił generał Kazimierz Sosnkowski.
Kazimierz Sosnkowski urodził się 19 listopada 1885 roku w Warszawie. Studiował architekturę na uczelniach w Warszawie i we Lwowie. W 1906 roku jako komendant okręgu warszawskiego Organizacji Bojowej PPS dowodził akcją przeciwko okupantowi moskiewskiemu nazywaną krwawą środą.
Żołnierz, bojownik o wolność Polski, bliski współpracownik brygadiera Piłsudskiego, w okresie II Rzplitej wojskowego, od 1943 r. Naczelnego Wodza walczących na zachodzie Polskich Sił Zbrojnych (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 lipca 2024 r. w sprawie ustanowienia roku 2025 Rokiem Generała Kazimierza Sosnkowskiego, M.P. z 2024 r. poz. 740).
Wcale nie na marginesie: także wczoraj w Monitorze Polskim opublikowano uchwałę ku czci Stefana Okrzei — dokładnie w jego sto dziewiętnastą (!) rocznicę stracenia przez rosyjskiego zaborcę.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd Stefanowi Okrzei, patriocie, działaczowi niepodległościowemu, członkowi Polskiej Partii Socjalistycznej i Organizacji Bojowej PPS, straconemu 21 lipca 1905 roku na stokach Cytadeli Warszawskiej.
Rocznica Rewolucji 1905 przypada za rok, co zostało przez autorów uchwały dostrzeżone („Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje im cześć jako bojownikom o wolność Ojczyzny i wzywa do uczczenia ich pamięci w przypadającą w przyszłym roku 120. rocznicę rewolucji 1905 roku”) — czyżby rewolucyjny zryw miał być leitmotivem przyszłorocznej kampanii wyborczej? (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 26 lipca 2024 r. w sprawie uczczenia 119. rocznicy stracenia Stefana Okrzei, M.P. z 2025 r. poz. 731).
Dla wytrwałych: jako się rzekło, uchwały historyczne parlamentu nie mają mocy prawotwórcze — nie są źródłami prawa i nie wiążą nikogo, nawet jako akt prawa wewnętrznego (w przeciwieństwie do uchwał Rady Ministrów, które mają charakter prawa wewnętrznego i obowiązują tylko jednostki podległe, art. 93 ust. 1 Konstytucji RP).
Uchwały w/s ustanowienia „danego roku rokiem osoby albo wydarzenia” unormowane zostały w regulaminie Izby Poselskiej (oraz Senatu, który też przydał sobie prawo do honorowania osób i wydarzeń, art. 84 ust. 7-10 regulaminu Senatu; co ciekawe izba wyższa zastrzegła przy tym, że podejmie „nie więcej niż pięć” takich uchwał w odniesieniu do pojedynczego roku)…
art. 33a ust. 1 regulaminu Sejmu RP
Projekt uchwały w sprawie ustanowienia danego roku rokiem osoby albo wydarzenia może być wniesiony do dnia 30 kwietnia poprzedniego roku.
…ale to nie wszytko, bo przecież są też uchwały nieprawotwórcze, które jednak kogoś wiążą — i tak, także wczoraj, opublikowano uchwałę, w której izba niższa polskiego Sejmu
zleca Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenie kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie realizacji konstytucyjnych i ustawowych obowiązków stania na straży wolności słowa, prawa do informacji, interesu publicznego w radiofonii i telewizji oraz zapewnienia otwartego i pluralistycznego charakteru radiofonii i telewizji w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 30 czerwca 2024 r.
to znów z powołaniem się na wyraźną podstawę prawną — tj. „działając na podstawie art. 4 ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli” — czyli przepisów, w myśl którego NIK przeprowadza kontrolę pewnych instytucji „na zlecenie Sejmu” (uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 26 lipca 2024 r. w sprawie zlecenia Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie realizacji konstytucyjnych i ustawowych obowiązków stania na straży wolności słowa, prawa do informacji, interesu publicznego w radiofonii i telewizji oraz zapewnienia otwartego i pluralistycznego charakteru radiofonii i telewizji, M.P. z 2024 r. poz. 735).
(Ciekawe czy ktoś tam by się teraz zaparł, że skoro na zlecenie, to trzeba podpisać umowę zlecenia, a nie wydawać uchwałę? ;-)