Stare i dobre pytanie: czy jeśli z jakąś należnością zalega spółka jawna, należy wnieść pozew przeciwko spółce jawnej — czy przeciwko jej wspólnikom? Nie wiecie? To nic, bo nie wstyd nie wiedzieć, wstyd nie wiedzieć, że zawsze lepiej sprawdzić (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 lipca 2017 r., sygn. akt I ACa 756/16).

Właściciel lokalu wniósł pozew przeciwko spółce jawnej oraz jej wspólnikom — o zapłatę zaległego czynszu oraz odszkodowania za bezumowne zajmowanie biura — żądając solidarnie zapłaty 77,2 tys. złotych.
Zdaniem pozwanych wspólników powództwo powinno być oddalone m.in. ze względu na brak legitymacji procesowej — wynajmujący powinien był pozwać wyłącznie spółkę, nie jej wspólników — poza tym jeden ze wspólników wskazał, że w międzyczasie wystąpił ze spółki. Co więcej samo roszczenie było przedawnione (art. 677 kc).
Sąd co do zasady uwzględnił roszczenia. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej (art. 22 par. 2 ksh), ale jako tzw. ułomna osoba prawna może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana (art. 8 ksh). Kontrahentem w obrocie gospodarczym jest spółka jawna, nie jej wspólnicy.
art. 22 par. 2 ksh
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej ponosi sama spółka, aczkolwiek wspólnicy ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki — solidarnie, bez ograniczeń, całym swoim majątkiem. Subsydiarność odpowiedzialności oznacza, że wierzyciel może prowadzić egzekucję przeciwko wspólnikowi dopiero jeśli egzekucja z majątku spółki jawnej jest bezskuteczna (art. 31 par. 1 ksh). Niezależnie od powyższego powód mógł od razu wytoczyć powództwo zarówno przeciwko spółce, jak i jej wspólnikom — pozwanie wspólnika spółki jawnej nie wymaga uprzedniej bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce (art. 31 par. 2 ksh).
art. 31 ksh
§ 1. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika).
§ 2. Przepis § 1 nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
§ 3. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.
Generalna zasada mówi, że wspólnicy spółki jawnej podnoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania powstałe w czasie, gdy byli jej wspólnikami, aczkolwiek wspólnik przystępujący do spółki jawnej odpowiada także za wcześniejsze długi (art. 32 ksh). Odpowiedzialność ta ustaje z chwilą wystąpienia wspólnika ze spółki.
art. 32 ksh
Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.
Skoro zatem spółka zajmowała lokal i nie zwróciła go mimo rozwiązania umowy najmu, doszło do zawinionego naruszenia art. 675 par. 1 kc. Nietrafny był też zarzut rzekomego przedawnienia roszczenia: skróconemu okresowi przedawnienia podlegają wyłącznie roszczenia wynajmującego naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy (art. 677 kc), natomiast odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu przedawnia się na zasadach ogólnych (art. 118 kc).
Stąd też odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu zostało zasądzone od spółki jawnej oraz jej wspólników, którzy mieli ten status w okresie, kiedy spółka bezprawnie zajmowała pomieszczenia.
Odszkodowanie takie nie jest jednak świadczeniem okresowym, nie jest bowiem należne za poszczególne miesięczne okresy (odszkodowanie nie jest czynszem z tytułu najmu), zatem odsetki od należne są po upływie terminu wskazanego przez wierzyciela w wezwaniu do zapłaty (art. 455 kc).
Sumarycznie oznacza to, że wierzyciel mógł wnieść pozew przeciwko spółce jawnej oraz równocześnie przeciwko jej wspólnikom — jednak skierować egzekucję przeciwko wspólnikom może dopiero pod warunkiem bezskuteczności egzekucji wobec spółki, po uzyskaniu klauzuli klauzuli wykonalności (art. 778(1) kpc).