Zagadnął mnie niedawno P.T. Czytelnik o aferę bitcoinową; zdania jako takiego nie mam (mam niesprecyzowane odczucia, ale wiedzy niewiele) — jednak udało mi się znaleźć ciekawe orzeczenie, które może podpowiadać dużo jeśli chodzi o tradycyjne kwietniowe rozliczenia podatkowe — czyli jak powinno wyglądać opodatkowanie dochodów ze sprzedaży bitcoinów?
wyrok NSA z 6 marca 2018 r. (II FSK 488/16)
1. Zgodnie z art. 227 ust. 1 Konstytucji RP wyłączne prawo emisji pieniądza przysługuje Narodowemu Bankowi Polskiemu. Z kolei art. 31 i art. 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim stanowi, że znakami pieniężnymi Rzeczpospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Dlatego bitcoin nie jest obiegową postacią pieniądza, gdyż nie przysługują mu atrybuty prawnego środka płatniczego w świetle obowiązującego porządku prawnego.
2. W praktyce stosunków cywilnoprawnych bitcoin stanowi rodzaj mienia w rozumieniu art. 44 kc.
3. Z treści przepisu art. 18 updof, stanowiącego rozwinięcie przepisu art. 10 ust. 1 pkt 7 updof, wynika, że za przychód z praw majątkowych uważa się przychód ze sprzedaży zakupionej kryptowaluty bitcoin.
Podatnik zajmujący się obrotem bitcoinami wystąpił o interpretację indywidualną, pytając m.in. o to czy dokonywanie transakcji kryptowalutami jest pozarolniczą działalnością gospodarczą (art. 10 ust. 1 pkt 3 updof), czy należy traktować je jako zbycie praw majątkowych (art. 10 ust. 1 pkt 7 updof) — a może dochód ze sprzedaży stanowi przychody ze środków pieniężnych, co skutkuje opodatkowaniem wg stawki 19% — a może dochód ten w ogóle nie podlega podatkowi dochodowemu?
Jego zdaniem skoro kryptowaluty są nowym zjawiskiem, to ustawodawca nie miał intencji opodatkowania transakcji dotyczących bitcoinów, zatem opodatkowanie bitcoinów bez odrębnej ustawy naruszałoby art. 217 Konstytucji RP.
art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.
Fiskus w wydanej interpretacji podatkowej zauważył, że bitcoin nie jest walutą uznawaną za prawny środek płatniczy — nie jest stosowany w rozliczeniach międzynarodowych, nie funkcjonuje jako instrument rynku pieniężnego, nie ma instytucji sprawującej nadzór nad jego emisją i rynkiem. Skoro bitcoiny nie stanowią środków pieniężnych, przychód z ich sprzedaży powinien być opodatkowany jako przychód ze zbycia praw majątkowych (art. 18 updof) — nie ma podstaw do opodatkowania zryczałtowaną stawką 19%.
Skarga na indywidualną interpretację podatkową została prawomocnie oddalona przez sąd: opodatkowanie dochodu jest regułą, wyjątkiem są dochody enumeratywnie zwolnione przedmiotowo od podatku — zaś na długiej liście źródeł przychodu zwolnionych od podatku brak jest bitcoinów (art. 21 ust. 1 updof). W konsekwencji oznacza to, że dochody uzyskiwane ze sprzedaży bitcoinów podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT, niezależnie od tego czy ustawa wypowiada słowo „kryptowaluta”, czy też nie (prawo majątkowe może mieć różną postać i różną nazwę, trudno oczekiwać, by ustawodawca wyliczył każdą z nich).
Prawidłowa była także interpretacja charakteru prawnego bitcoinów — chociaż pełni on funkcję elektronicznej waluty, jednak nie jest prawnym środkiem płatniczym, nie jest też pieniądzem (monopol na emisję pieniądza w Polsce przysługuje NBP) — nie może być zatem traktowany jako środek pieniężny, przeto nie podlega opodatkowaniu jako przychód od środków pieniężnych (art. 30a ust. 1 pkt 3 updof).
Sumarycznie oznacza to, że opodatkowanie dochodów ze sprzedaży bitcoinów powinno nastąpić według progresywnej skali podatkowej (18% i 32%), zaś dochodem jest różnica między przychodami ze sprzedaży a poniesionymi kosztami na ich zakup (które to wydatki mogą być udokumentowane wydrukami z systemu giełdy kryptowalut).