Obowiązkowe szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym dla pracowników

Czy pracodawca powinien zapewnić pracownikom szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym? Na przykład szpital, w którym część pracowników przeszła odrę? Czy obowiązek szczepień pracowniczych może nałożyć sanepid? A czy można zmusić pracownika do poddania się takiemu szczepieniu? (nieprawomocny wyrok WSA w Białymstoku z 30 stycznia 2020 r., II SA/Bk 869/19).

Orzeczenie dotyczyło wydanej przez Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego decyzji wydanej po kontroli w szpitalu, w której m.in. stwierdzono, iż mimo przypadków zakażeń odrą wśród personelu, pracodawca nie wdrożył szczepień ochronnych na tę chorobę — więc nakazano zaszczepienie nieuodpornionych pracowników, którzy mogą mieć potencjalny kontakt z chorymi pacjentami. Zdaniem sanepidu mimo występowania zachorowań szpital nie wywiązywał się z powinności wynikających z kodeksu pracy — nie stosował środków zapobiegawczych i eliminujących zagrożenia (art. 222(1) kp, art. 236 kp), a w szczególności nie wdrożył wymaganego programu szczepień ochronnych.

art. 222(1) par. 1 kodeksu pracy
W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe — ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Zdaniem dyrektora szpitala nałożony obowiązek szczepień pracowniczych był sprzeczny z prawem, ponieważ żaden przepis nie wprowadza obowiązkowego szczepienia na odrę pracownikom szpitala (por. rozporządzenie z 2012 r. w/s wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, Dz.U. z 2012 r. poz. 40), nie może więc zmusić podwładnych do poddania się szczepieniom, zaś przeprowadzenie badań odporności wszystkich pracowników zdezorganizuje jednostkę — zaś dwa przypadki odry na 3 tys. pracowników nie uzasadniają powszechnych szczepień.

art. 236 kodeksu pracy
Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze.

Oceniając wniesioną przez szpital skargę kasacyjną WSA zauważył, że w 2019 r. w jednostce zanotowano dwa zachorowania, z czego jedno dotyczyło lekarza. Fakt ten oczywiście potwierdza ekspozycję personelu na wirus odry, co oznacza, że występuje realne niebezpieczeństwo dla ich zdrowia z powodu rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej.

art. 20 ust. 1 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
W celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie ust. 4.

Obowiązkiem każdego pracodawcy jest ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego związanego z pracą i stosowanie środków zmniejszających to ryzyko (art. 226 kp), pracodawca ma też obowiązek analizować przyczyny wypadków i chorób (art. 236 kp). Dodatkowe obowiązki dotyczą pracodawców, jeśli w środowisku pracy jest narażenie na działanie szkodliwych czynników biologicznych (art. 222(1) kp). W orzecznictwie przyjmuje się, że pracodawca ma obowiązek stosować wszystkie dostępne środki organizacyjne i techniczne w celu ochrony zdrowia pracowników przed zakażeniem chorobą zakaźną (wyrok SN z 11 maja 2005 r., III CK 652/04), w tym szczepionki (por. rozporządzenie z 2005 r. w/s szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki, Dz.U. z 2005 r. nr 81 poz. 716).
Nie ma jednak znaczenia, że wirus odry nie jest wskazany w przepisie szczegółowym dotyczącym pracowników służby zdrowia — wykaz chorób nie ma charakteru zamkniętego, o czym świadczy choćby redakcja przepisu (art. 20 ust. 4 ustawy w/s chorób zakaźnych mówi o „zalecanych” szczepieniach ochronnych) — zatem realizacja wynikających z kodeksu pracy obowiązków nie dotyczy wyłącznie grup zawodowych wskazanych w rozporządzeniu. Obowiązek zapewnienia pracownikom warunków BHP nie ogranicza się wyłącznie do realizacji obowiązków normatywnych — powinien on zapewnić bezpieczeństwo faktyczne (wyrok SN z 3 września 2016 r., III PK 146/15).

Skoro zatem:

szczepienia są jednym z najbardziej efektywnych sposobów przeciwdziałania chorobom zakaźnym, a ich stosowanie w przeciwdziałaniu takim chorobom nie może być zastąpione innymi środkami ochrony. Personel medyczny, ze względu na kontakt z osobami potencjalnie chorymi należy do grupy zwiększonego ryzyka zachorowania na choroby, którym można zapobiegać właśnie poprzez szczepienia. Taka metoda profilaktyki chorób zakaźnych (…) chroni nie tylko samych pracowników medycznych, ale także zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych wśród innych pracowników ochrony zdrowia, pacjentów i ich rodzin.

zaś zachorowanie pracownika szpitala na chorobę zakaźną może skutkować zakażeniem pacjentów, prowadząc do niebezpieczeństwa zagrożenia dla życia i zdrowia, sanepid miał prawo wydać decyzję nakładającą na szpital obowiązek szczepień pracowniczych przeciwko chorobie zakaźnej jaką jest odra.

Równocześnie WSA podzielił pogląd skarżącego, że „nikt nie ma prawa zmusić pracownika do ochrony swojego zdrowia poprzez szczepienia profilaktyczne i pracownik ma prawo odmówić poddania się takim szczepieniom” — jednakże trzeba pamiętać, iż wówczas odpowiedzialność będzie spoczywała na pracowniku, który utraci prawo do świadczeń wypadkowych (art. 21 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

1 Komentarz
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
1
0
komentarze są tam :-)x