Prawo zakazuje przerywania reklamami radiowych i telewizyjnych audycji przeznaczonych dla dzieci. To proste i dość zrozumiałe zdanie implikuje jednak kilka podchwytliwych pytań: kim jest „dziecko”? I czy animowany film, który równie chętnie obejrzą rodzice, jest filmem dla dzieci? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 listopada 2020 r., VII AGa 2299/18).
Orzeczenie dotyczyło nałożonej przez KRRiTV na nadawcę telewizyjnego administracyjnej kary pieniężnej za przerwanie reklamą filmu dla dzieci — nadanej w niedzielne popołudnie animowanej bajki.
art. 16a ust. 6 ustawy o radiofonii i telewizji
Nie można przerywać w celu nadania reklam lub telesprzedaży:
1) serwisów informacyjnych;
2) audycji o treści religijnej;
3) audycji publicystycznych i dokumentalnych o czasie krótszym niż 30 minut;
4) audycji dla dzieci.
W odwołaniu od wydanej przez KRRiTV decyzji nadawca zarzucił, że nie każdy program przeznaczony dla młodych osób, nawet jeśli został oznaczony cyfrą „7” w ikonce w rogu ekranu, jest audycją dla dzieci. O kwalifikacji filmu jako dla dzieci nie może decydować ani gatunek, ani forma, lecz treść — prosta i niestresująca — zaś z raportu po emisji wynikało, że 82,4% oglądających film miało powyżej 18 roku życia. Co więcej skoro nie ma definicji dziecka — a każdy jest czyimś dzieckiem — to trudno powiedzieć jakich materiałów nie wolno przerywać reklamami (zwłaszcza, że w innych przepisach ustawa mówi o małoletnich).
art. 4 pkt 15 ustawy o radiofonii i telewizji
W rozumieniu ustawy:
15) audycją dla dzieci jest audycja, która ze względu na czas nadania i treść jest skierowana głównie do dzieci;
Sąd przypomniał, że przerywanie reklamami audycji dla dzieci jest zakazane. Celem takiego zakazu jest ochrona dzieci przed wpływem przekazów reklamowych, na który dzieci są mało odporne. Audycją dla dzieci jest taka, która jest skierowana głównie do dzieci, co oznacza, że jej widzami nie muszą być wyłącznie dzieci — program dla dzieci jest dla dzieci, nawet jeśli obejrzeli go dorośli. Rzeczywiście ustawa nie definiuje pojęcia „dziecko”, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by posiłkować się ustawą o Rzeczniku Praw Dziecka, w myśl której dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do pełnoletniości (zaś w kontekście art. 65 ust. 3 Konstytucji RP nie ma wątpliwości, że 16-latkowie dziećmi jeszcze są).
Tymczasem przerwany reklamami film opowiadał o zabawkach pewnego chłopca (imieniem A.), który lubi wszystkie swe zabawki, ale ulubieńcem jest jego kowboj C. Na urodziny chłopiec dostaje astronautę B.A., który spycha w cień C.; kowboj staje się zazdrosny i chce się pozbyć astronauty, ale jak już mu się udaje — inne zabawki odwracają się od niego. Kowboj postanawia naprawić swój błąd i sprowadzić B.A. z powrotem do domu, jednak w tzw. międzyczasie obaj dostają się w ręce sąsiada S., który zabawek nie szanuje i je niszczy, zaś równie złe zamiary ma wobec kowboja i astronauty. Finalnie ucieczka się udaje dzięki pomocy innych zabawek należących do S., zaś C. i B.A. zostają przyjaciółmi… (Niestety nie wiem czy sąd sam, w ramach badania dowodów, oglądał materiał, czy poprzestał na opinii biegłego.)
Nie ma przy tym znaczenia, że dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych co do zasady pozwala na przerywanie audycji dla dzieci trwających ponad 30 minut — bo dyrektywa nie podlega bezpośredniemu stosowaniu, zaś państwa są uprawnione do wprowadzenia bardziej restrykcyjnych regulacji.
Sumarycznie pozwala to przyjąć, iż przesłankami, które należy brać pod uwagę przy ocenie, czy dana audycja jest audycją dla dzieci, są czas jej nadania (pora emisji) oraz jej treść — puszczony w niedzielnie popołudnie animowany film o przygodach zabawek niewątpliwie powinien być traktowany jako audycja dla dzieci — zatem telewizja nie miała prawa puszczać reklam w jego przerwie.
Finalnie odwołanie nadawcy od nałożonej przez KRRiTV kary zostało oddalone.