Czy możliwy jest patent na recepturę żywności lub potrawy? Czy sposób przygotowania posiłku może być traktowany jako wynalazek? Czy można zastrzec prawa do przepisu kulinarnego? Taka oto gdybologia naszła mnie po to zlustrowaniu disklajmerów (takie hobby) na opakowaniu roślinnego pasztetu ze śliwkami marki Dobra Kaloria:
W naszej rodzinnej firmie sami tworzymy receptury produktów i wdrażamy innowacje na światową skalę. Dlatego też receptura oraz sposób wytwarzania tego produktu została zgłoszona do Urzędu Patentowego RP, numer zgłoszenia P.413181.
Nie byłbym sobą gdybym nie obadał (takie hobby), i oto co ukazało się mym oczom:
- zgłoszenie patentu o nazwie „Baza roślinnego zamiennika mięsa”, numer zgłoszenia P.413181, zgłaszający Kubara sp. z o.o., twórcy Marek Kubara i Waldemar Sadowski;
- warto zwrócić uwagę na skrót opisu, który brzmi: „Baza roślinnego zamiennika mięsa wykorzystująca naturalne właściwości ziaren/nasion roślin strączkowych, roślin oleistych, lub zbóż do kiełkowania, gdzie ziarna/nasiona poddaje się co najmniej kilkugodzinnemu namaczaniu w wodzie lub przygotowanym roztworze soli, korzystnie soli potasowej, lub innych substancji odżywczych, np. witamin, soli mineralnych, flawonoidów, antocyjanów, betaniny i innych, które w procesie kiełkowania są przyswajane przez ziarna/nasiona. Baza roślinnego zamiennika mięsa po jej zmieszaniu z dodatkowymi substancjami, takimi jak mąka roślin strączkowych, ekstrakty białkowe, np. łubinu, grzyby, warzywa, lub innych, bez dodatku mięsa, mogą stanowić podstawę dla odpowiedników mięsa, tak smakowo, jak i strukturalnie tj. burgerów, pasztetów, kiełbas itp., jak również mogą być formowane na typowych urządzeniach do przerobu mięsa i wytwarzania wędlin jak również urządzeniach piekarniczych, a produkty przygotowane z jej wykorzystaniem mogą podlegać dowolnej obróbce termicznej, tj. pieczenie, smażenie, gotowanie. Do pełnowartościowych, przygotowywanych na jej podstawie produktów nie trzeba dodawać glutenu, laktozy, soi i jej pochodnych, ani aromatów, konserwantów i wzmacniaczy smaku, aczkolwiek jest to możliwe”;
art. 24 prawa własności przemysłowej
Patenty są udzielane — bez względu na dziedzinę techniki — na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.
art. 63 prawa własności przemysłowej
1. Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe, zawarte w opisie patentowym. Opis wynalazku i rysunki mogą służyć do wykładni zastrzeżeń patentowych.
3. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym.
art. 70 ust. 1 prawa własności przemysłowej
Patent nie rozciąga się na działania dotyczące wyrobu według wynalazku lub wytworzonego sposobem według wynalazku, polegające w szczególności na jego oferowaniu do sprzedaży lub dalszym wprowadzaniu do obrotu, jeżeli wyrób ten został uprzednio wprowadzony do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą.
art. 89 ust. 1 prawa własności przemysłowej
Patent może zostać unieważniony w całości lub części na wniosek każdego, kto wykaże, że:
1) nie zostały spełnione warunki wymagane do uzyskania patentu;
2) wynalazek nie został przedstawiony na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić;
3) patent został udzielony na wynalazek nieobjęty treścią zgłoszenia lub zgłoszenia pierwotnego;
4) zastrzeżenia patentowe nie określają przedmiotu żądanej ochrony w sposób jasny i zwięzły lub nie są w całości poparte opisem wynalazku.
- tego wniosku jeszcze nie uwzględniono (wisi już od 7 lat, ale przecież nic nie może wiecznie trwać…), natomiast pewne jest to, że w wyszukiwarce UPRP znaleźć można kilka patentów, które jakoś tam odnoszą się do żywności;
- wynalazek „Kiszone kiełki ziaren i nasion”, numer prawa wyłącznego Pat.239665 — „Przedmiotem zgłoszenia są kiszone kiełki ziaren i nasion, w tym roślin strączkowych i innych nasion, które zostają poddane procesowi kiszenia – procesowi fermentacji przebiegającej wskutek działania bakterii fermentacji mlekowej. W procesie kiszenia mogą również brać udział dodatkowe składniki, jak np. przyprawy oraz składniki wzbogacające kiszony produkt w składniki odżywcze np. białko. Dowolne mieszanki kiełków różnych ziaren i/lub nasion mogą być poddawane łącznie procesowi kiszenia. Do poddawanych procesowi kiszenia kiełków mogą być dodawane składniki wzbogacające kiszonkę o założone wartości odżywcze np. białko. Do procesu kiszenia stosuje się bakterie występujące naturalnie w środowisku i/lub wyselekcjonowane kultury bakteryjne. Proces kiszenia jest prowadzony aż do momentu uzyskania pH poniżej 6,5, przy czym korzystnie poniżej 4,5”;
- „Wędliny bezmięsne, oraz sposób ich wytwarzania”, Pat.241431 — „Wędlina bezmięsna stanowiąca mieszaninę tworzącą masę wędliniarską składającą się z kiełków nasion i ziaren, w tym roślin strączkowych – korzystnie ciecierzycy, soczewicy, lub roślin oleistych – korzystnie dyni, słonecznika, rzepaku w proporcji wagowej od 10 do 90%, uzupełnionych dodatkiem białka pszenicy, korzystnie w postaci glutenu, lub białka jaja kurzego, lub skrobi, korzystnie skrobi ziemniaczanej, lub kukurydzianej w proporcji wagowej od 5 do 30% zmieszanych z wodą w proporcji od 5 do 50%, oraz przypraw w proporcji wagowej od 1 do 10% (…)”;
- „Roślinne zamienniki mięsa z odpadowych części boczniaka”, Pat.241459 — „Przedmiotem zgłoszenia są roślinne zamienniki mięsa z odpadowych części boczniaka w których mieszanina stanowiąca podstawę do dalszej obróbki składa się z grzybów w proporcji wagowej od 20 do 90%, składników wiążących w postaci: białka pszenicy, korzystnie w postaci glutenu, lub białka jaja kurzego, lub dodatek skrobi, korzystnie skrobi ziemniaczanej, lub kukurydzianej w proporcji wagowej od 5 do 30%, oraz przypraw w proporcji wagowej od 1 do 10%, o wilgotności masy od 5 do 50%, przy czym grzyby w masie stanowią rozdrobnione korzenie boczniaka”;
- i jeszcze raz „Wędliny bezmięsne, oraz sposób ich wytwarzania”, Pat.241786 — „Przedmiotem zgłoszenia jest wędlina bezmięsna stanowiąca mieszaninę tworzącą masę wędliniarską składającą się z grzybów, korzystnie boczniaka w proporcji wagowej od 20 do 90%, składników włażących w postaci: białka pszenicy, korzystnie w postaci glutenu, lub białka jaja kurzego, lub dodatku skrobi, korzystnie skrobi ziemniaczanej, lub kukurydzianej w proporcji wagowej od 5 do 30% zmieszanych z wodą w proporcji od 5 do 50%, oraz przypraw w proporcji wagowej od 1 do 10%. (…)”.
Kompletnie się nie mądrząc, bo kwestie patentów na wynalazki są mi kompletnie obce: ta ochrona przepisu kulinarnego to oczywiście taki dowcip, a poza tym? Czy można powiedzieć, że którykolwiek patent dotyczył receptury żywności lub sposobu przyrządzania potrawy? Wydaje mi się, że myślę, że zdecydowanie nie; mam natomiast pewność, że gdyby ktoś się martwił, że coś może grozić za rozpowszechnianie takich informacji — opublikowane opisy patentowe są nie-utworami (art. 4 pkt 3 pr.aut.).
PS ten roślinny pasztet ze śliwkami okazał się naprawdę bardzo smaczny — zdecydowanie polecam, nie tylko tym, którzy padliny nie ruszą.