Obowiązkiem wszczynającego postępowanie spadkowe jest „wymienić zainteresowanych w sprawie”. Rzecz wydaje się prosta, dopóki dotyczy rodziny, w której wszyscy się znają — co ma jednak zrobić ktoś, kto jest spoza i się nie zna? Czy zatem dopuszczalny jest wniosek o udostępnienie z rejestru PESEL danych potencjalnych spadkobierców?
nieprawomocny wyrok WSA w Łodzi z 3 lutego 2022 r. (III SA/Łd 904/21)
1) Posiadanie statusu uczestnika postępowania o stwierdzenie nabycia spadku stanowi o posiadaniu interesu prawnego w uzyskaniu danych innych uczestników tego rodzaju postępowania, w sytuacji, gdy o ich podanie występuje się do organu administracji wykonując konkretne zobowiązanie sądu cywilnego.
2) Wszczęcie przez wierzyciela postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, w którym sąd ma obowiązek ustalenia pełnego kręgu spadkobierców, niewątpliwe służy realizacji interesu prawnego wierzyciela opartego na przepisach prawa materialnego.
Sprawa zaczęła się od złożonego przez uczestnika postępowania spadkowego (spółkę z o.o.) wniosku o udostępnienie z rejestru PESEL danych potencjalnych spadkobierców zmarłej kobiety (aktów urodzenia, małżeństwa, adresu zameldowania — małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwa), a to w związku z nałożonym przez sąd obowiązku.
Prezydent miasta uznał, że fakt, że ktoś jest członkiem rodziny nie oznacza, że jest spadkobiercą zmarłej osoby, zatem udostępnienie danych potencjalnych spadkobierców jako grupy nieokreślonej mogłoby prowadzić do ujawnienia informacji osób postronnych. Co więcej urząd nie ma ani prawa, ani obowiązku prowadzenia postępowania wyjaśniającego w zakresie ustalenia kto może dziedziczyć po zmarłej osobie — i odmówił uwzględnienia wniosku.
Bezskuteczne okazało się także odwołanie: zdaniem wojewody interes prawny musi odnosić się konkretnie do każdej zidentyfikowanej osoby, a nie szerokiej grupy osób, przy czym wnioskodawca nie może powołać się na treść wezwania sądowego.
W skardze na tę decyzję spółka powołała się na wezwanie sądowe, które stanowi prawnie uzasadniony interes usprawiedliwiający przetwarzanie danych osobowych, zatem odmowa udostępnienia danych z rejestru PESEL była nieprawidłowa.
art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidecji ludności
Dane [z rejestru PESEL] mogą być udostępnione:
1) osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą w tym interes prawny;
art 931 par. 1 kodeksu cywilnego
W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek (…)
art. 669 kodeksu postępowania cywilnego
Sąd spadku wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po przeprowadzeniu rozprawy, na którą wzywa wnioskodawcę oraz osoby amogące wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że przesłanka interesu prawnego nie została dookreślona przedmiotowo, zatem nie można jej wiązać wyłącznie z realizacją konkretnej normy prawa materialnego, interes prawny może sprowadzać się także do realizacji prawa do obrony w procesie. Zawsze jednak interes prawny powinien być indywidualny, sprawdzalny obiektywnie, konkretny oraz aktualny (per analogiam art. 28 kpa). Wykazanie interesu prawnego powinno zatem polegać na przedstawieniu sprawdzalnych dowodów opartego w faktach — w tym przypadku istnienia stosunku prawnego łączącego go z owymi potencjalnymi spadkobiercami. Interesu prawnego nie można wiązać z samą wolą wytoczenia powództwa — jednak inaczej należy ocenić sytuację, kiedy uczestnik postępowania zostaje zobowiązany do przedstawienia danych, które mogą być uzyskane z rejestru PESEL (por. wyrok WSA w Gdańsku z 19 listopada 2020 r., III SA/Gd 507/20).
W ocenie WSA oznacza to, że uczestnik postępowania spadkowego, który został zobowiązany przez sąd do przedstawienia danych potencjalnych spadkobierców, skutecznie wykazał swój interes prawny uzasadniający udostępnienie danych z rejestru PESEL — acz wyłącznie w ograniczeniu do imion i nazwisk oraz adresów osób z pierwszej grupy spadkobierców, albowiem od tych osób rozpoczyna się postępowanie spadkowe. Jego sytuacja prawna jest zależna od uzyskania żądanych danych, albowiem jest warunkiem skutecznego rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzenia nabycia spadku, które przekłada się na prawa i obowiązki majątkowe. Błędna jest natomiast interpretacja, w myśl której spółka próbowała skłonić organy do ustalania kręgu potencjalnych spadkobierców — wniosek dotyczył udostępnienia danych osobowych osób powiązanych określonymi węzłami rodzinnymi ze zmarłą, a nie ustalania ich statusu jako spadkobierców. Nie istnieje także wymóg złożenia wniosku odnoszącego się wyłącznie do jednej osoby — wniosek taki może dotyczyć grupy osób, pod warunkiem, że są dostatecznie zidentyfikowane. (Wcale nie na marginesie sąd uznał, że biorąc pod uwagę dyspozycję art. 931 par. 1 kc i art. 511 kpc wnioskodawca wykazał także uzasadniony interes pozwalający mu przetwarzać dane osobowe tych osób, art. 6 ust. 1 lit. f) RODO).