Czy cofnięcie uprawnień do prowadzenia określonego rodzaju pojazdu oznacza brak uprawnień do kierowania takim pojazdem? Pytanie może wydawać się retoryczne, a jednak diabeł, jak to diabeł, utkwił się w szczegółach i ogonem kasację składa (wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2023 r., V KK 360/22).
Sprawa dotyczyła kierowcy, który wbrew decyzji o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami wynikającymi z posiadanego prawa jazdy kategorii B1 prowadził samochód osobowy, co potraktowano jako przestępstwo z art. 180a kk. W wydanym wyroku nakazowym sąd uznał oskarżonego winnym zarzucanego czynu, za co skazał go na 700-złotową grzywnę i roczny zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.
Skargę kasacyjną od prawomocnego orzeczenia wniósł Prokurator Generalny, który zwrócił uwagę, że prowadzenie pojazdu o DMC<3,5 t wymaga prawa jazdy kategorii B, zatem skoro oskarżonemu cofnięto uprawnienia do kierowania czterokołowcem, motorowerem i czterokołowcem lekkim, to złapany na prowadzeniu osobówki nie może odpowiadać za to, że jeździł po cofnięciu uprawnień, lecz co najwyżej za wykroczenie prowadzenia pojazdu mechanicznego bez uprawnień.
art. 180a kodeksu karnego
Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
art. 94 par. 1 kodeksu wykroczeń
Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych.
Sąd Najwyższy podzielił tę argumentację: cofnięcie uprawnień do prowadzenia określonych pojazdów mechanicznych należy odróżnić od braku uprawnień do kierowania określonym rodzajem pojazdu. Przestępstwo z art. 180a kk popełnić może tylko kierowca, który miał uprawnienia, które następnie zostały mu cofnięte — ale nie osoba, która określonego prawa jazdy nie ma i nigdy nie miała. Skoro więc oskarżony, mimo cofnięcia uprawnień wynikających z prawa jazdy kategorii B1, został przyłapany na kierowaniu pojazdem, na który niezbędne jest posiadanie prawa kategorii B, to co najwyżej można mówić o wykroczeniu prowadzenia bez uprawnień (art. 94 par. 1 kw).
Przychylając się do kasacji SN uchylił zaskarżony wyrok i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania — od siebie mogę tylko dodać, że w kodeksie karnym jest jeszcze jeden podobny przepis, penalizujący niestosowanie się do orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów (art. 244 kk).