Dla przypomnienia: osoba, która prowadzi samochód bez uprawnień ryzykuje nie tylko grzywną czy karą aresztu, ale także obligatoryjnym zakazem na przyszłość — a to dlatego, że aktualnie zakaz prowadzenia pojazdów „orzeka się” wobec sprawców takiego wykroczenia.
wyrok Sądu Najwyższego z 28 marca 2023 r. (II KK 380/22)
W razie skazania za wykroczenie z art. 94 § 1 kw, jeżeli zostało ono popełnione po 31 grudnia 2021 r., a nie zachodzą podstawy do stosowania reguł kolizyjnych (art. 2 § 1 kw), orzeczenie na podstawie art. 94 § 3 kw środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, jest obowiązkowe.
Sprawa dotyczyła kierowcy, który w styczniu 2022 r. jechał samochodem nie posiadając prawa jazdy, a w dodatku przewoził pasażera, który nie zapiął pasów bezpieczeństwa, za co prawomocnym wyrokiem nakazowym ukarano go grzywną w wysokości 1,8 tys. zł.
Kasację na niekorzyść sprawcy wniósł Prokurator Generalny, którego zdaniem osoba, która prowadziła auto nie mając wydanego prawa jazdy, sąd powinien był orzec także obligatoryjny zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Sąd Najwyższy podzielił te zarzuty: prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę, która nie posiada uprawnień jest wykroczeniem, za które grozi kara aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny w wysokości co najmniej 1,5 tys. zł. Dodatkową sankcją jest zakaz prowadzenia pojazdów na przyszłość.
art. 94 par. 3 kodeksu wykroczeń (w brzmieniu od 1 stycznia 2022 r.)
W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w [art. 94] § 1, orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.
art. 94 par. 3 kw (w brzmieniu do 31 grudnia 2021 r.)
W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1, można orzec zakaz prowadzenia pojazdów
Do końca 2021 r. art. 94 par. 3 kw mówił, że sąd zakaz taki orzec „można”, jednak po nowelizacji, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r. zakaz taki „orzeka się” — co oznacza, że sąd nie może pominąć w wyroku zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Skoro zatem sprawca został uznany winnym zarzucanego wykroczenia, sąd miał obowiązek zakaz taki nałożyć — zatem SN częściowo uchylił zaskarżony wyrok i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania.
(Dla przypomnienia: prowadzenie auta bez uprawnień należy odróżnić od prowadzenia po cofnięciu uprawnień (art. 180a kk) lub prowadzenia wbrew zakazowi (art. 244 kk).)