A teraz coś z całkiem innej beczki, czyli warto zapamiętać, że w postępowaniu egzekucyjnym zażalenie na postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym nie wymaga uprzedniego wniosku o uzasadnienie. Sąd uzasadnia i doręcza postanowienie z urzędu. Dla ułatwienia — po prostu jest inaczej niż zwykle (tj. od jakiegoś czasu).
uchwała Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2022 r. (III CZP 85/22)
Złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia z uzasadnieniem nie stanowi przesłanki dopuszczalności zażalenia na postanowienie, o którym mowa w art. 766(1) § 1 kpc.
Sprawa zaczęła się od ukarania uczestnika postępowania egzekucyjnego grzywną. Postanowienie zostało wysłane do strony wraz z uzasadnieniem, ta się od kary odwołała — jednak sąd stwierdził, że nie było niezbędnego wniosku o uzasadnienie i zażalenie odrzucił.
Badając zażalenie na odrzucenie zażalenia sąd odwoławczy spostrzegł, iż w postępowaniu egzekucyjnym istnieje przepis przewidujący uzasadnianie postanowień z urzędu, zatem zwrócił się do SN z następującym zagadnieniem prawnym.
Czy uczestnik postępowania egzekucyjnego, któremu sąd doręczył z urzędu odpis orzeczenia wraz ze sporządzonym już
uzasadnieniem (art. 766(1) § 1 kpc), powinien w celu skutecznego wywiedzenia środka odwoławczego, ponownie domagać się doręczenia odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 357 § 2 i § 2(1) kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc)?
Sąd Najwyższy stwierdził, że po „grubej” nowelizacji kpc w odniesieniu do postępowania rozpoznawczego przyjmuje się, że przed wniesieniem środka odwoławczego (apelacji, zażalenia) należy obligatoryjnie wystąpić o uzasadnienie orzeczenia, nawet jeśli sąd omyłkowo sporządzi i doręczy je z urzędu (por. „Zażalenie na postanowienie wniesione bez wniosku o uzasadnienie podlega odrzuceniu jako niedopuszczalne — nawet jeśli sąd (błędnie) wysłał je „z urzędu””).
Termin złożenie wniosku o uzasadnienie biegnie od momentu doręczenia orzeczenia, a jest to konsekwencją wprowadzenia stałej opłaty od wniosku. Złożenie zażalenia bez uzasadnienia skutkuje jego odrzuceniem jako niedopuszczalnego „z innych przyczyn”.
Inaczej rzecz uregulowano w postępowaniu egzekucyjnym: zaskarżalne postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym podlegają uzasadnieniu z urzędu. Doręcza się je wszystkim uczestnikom postępowania, każdy z nich może je zaskarżyć — bez konieczności składania wniosku o uzasadnienie.
art. 357 par. 2-2(1) kodeksu postępowania cywilnego
§ 2. Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. (…)
§ 2(1). Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlega ono zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem.
art. 766(1) par. 1 kodeksu postępowania cywilnego
Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd uzasadnia z urzędu, gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
SN zwrócił uwagę, że chociaż ustawodawca wydaje się nieco niekonsekwentny — wszakże co do zasady sporządzenie i doręczenie pisemnego uzasadnienia wyroku z urzędu nie zwalnia strony z obowiązku złożenia stosownego wniosku (art. 331 par. 2 kpc) — to jednak różnice wynikają m.in. ze specyfiki postępowań (rozpoznawcze vs. egzekucyjne). W konsekwencji należy przyjąć, iż art. 766(1) par. 1 kpc stanowi lex specialis względem art. 357 par. 2(1) kpc, nie ma zatem żadnych przesłanek, by żądać od strony, której doręczono postanowienie z uzasadnieniem, złożenia wniosku lub uiszczenia opłaty — zatem w postępowaniu egzekucyjnym zażalenie na postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym można składać natychmiast po jego otrzymaniu.
Zamiast komentarza:„gruba” nowelizacja kpc okazała się jeszcze jednym bublem legislacyjnym — nie można inaczej oceniać zmian dla samych zmian.