A skoro niedawno temu było o tym, że udzielanie przez kościół „ślubu” parom jednopłciowym nie może być podstawą wyrugowania z urzędowego rejestru związków wyznaniowych, to dziś czas na kilka zdań o tym, że być może już wkrótce w Polsce pojawią się — jednopłciowe, różnopłciowe, ale zawsze dwuosobowe — rejestrowane związki partnerskie (projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich.
A mianowicie, w znacznym skrócie:
- projektowana ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich przewiduje możliwość zawarcia, przez dwie osoby, związku partnerskiego;
art. 2 ust. 1 ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (projekt)
Związek partnerski zostaje zawarty, gdy dwie osoby złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zawarciu tego związku.
- uprzedzając pytania i wątpliwości: rejestrowany związek partnerski będą tworzyć dwie (nie więcej niż dwie, ale też nie mniej niż dwie) osoby, które nie muszą być różnych płci — równie dobrze może być to kobieta i mężczyzna;
- partnerami mogą być jednak także osoby tej samej płci — ich związek nie będzie się jednak nazywał „małżeństwem”, co chyba ukróca jakiekolwiek dyskusje o ew. sprzeczności propozycji z art. 18 Konstytucji RP;
- ciekawe: zawarcie związku partnerskiego wymaga złożenia oświadczeń zgodnych, ale niekoniecznie równoczesnych — druga z tych osób może pojawić się w USC nie później niż 7 dni po partnerze (por. definicja małżeństwa, które może być zawarte wyłącznie przez nupturientów „jednocześnie obecnych”);
art. 15a ustawy — Prawo o aktach stanu cywilnego (projekt)
Osoba zamierzająca zawrzeć związek partnerski składa przed wybranym przez siebie kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo konsulem oświadczenie, o którym mowa w art. 2 ust. 1 albo 2 ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich
- sporządzenie aktu związku partnerskiego ma kosztować 84 złote opłaty skarbowej;
- związku partnerskiego zawrzeć nie będą mogły m.in. osoby, które nie ukończyły 18 lat, osoby pozbawione zdolności do czynności prawnych, a także krewni w linii prostej i rodzeństwo;
- związek partnerski nie jest przewidziany także dla osób pozostających w związku małżeńskim (niezależnie od tego, czy „ze sobą”, czy „z kimś innym” — to wyłączenie nie dotyczy tylko osób tej samej płci, które zawarły związek małżeński według prawa obcego i chcą je „potwierdzić” w Polsce), a także osób już pozostających w związku partnerskim;
- a jakby ktoś miał wątpliwości, to z podpowiedzią przychodzi zakaz zawarcia małżeństwa w przypadku osoby pozostającej w związku małżeńskim;
art. 13a § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (projekt)
Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku partnerskim.
- (uprzedzając zatem niepotrzebne wątpliwości: nie będzie można zawrzeć dwóch i więcej związków partnerskich, zaś osoba związana z kimś ślubem nie będzie mogła mieć sformalizowanego partnera — nawet w postaci swego współmałżonka i nawet jeśli pozostaje w kodeksowej separacji, por. nowelizowany art. 64(4) par. 2 krio);
- ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich przewiduje, iż każdy z członków związku partnerskiego będzie miał „równe prawa i obowiązki”, w tym obowiązek szacunku, lojalności, pomocy oraz współdziałania dla wspólnego dobra, zaś partnerzy będą mieli analogiczną swobodę w wyborze nazwiska (wspólne, pozostać przy swoich, połączyć);
- ciekawe: osoby w związku partnerskim nie będą zobowiązane ani do „wspólnego pożycia”, ani też do wierności — co może podpowiadać, że ta instytucja wcale nie musi być substytutem małżeństwa dla par homoseksualnych, ale może być wybierana także przez osoby, które poszukują wzajemnego, nieco bardziej trwałego i sformalizowanego, wsparcia;
- zawarcie związku partnerskiego nie będzie skutkowało ustanowieniem wspólności majątkowej — każdy z partnerów zachowuje prawo do swojego wcześniejszego, jak i nabytego po związaniu się, majątku;
art. 9 ust. 1 ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (projekt)
Każda z osób w związku partnerskim zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem związku partnerskiego, jak i majątek nabyty później (rozdzielność majątkowa).
- natomiast ustanowienie wspólności majątkowej partnerskiej będzie dobrowolną opcją, wymagającą umowy notarialnej (podobnie jak rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków);
- projektowana nowelizacja kodeksu cywilnego zalicza partnera do spadkobierców ustawowych, na równi z małżonkiem (nie zapomnieli także o podatku spadkowym: partner ma być zaliczony do I grupy podatkowej, dzieci partnerów do grupy drugiej);
- ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich przewiduje uprawnienie do sprawowania wspólnej pieczy nad wspólnie przebywającym i pozostającym pod władzą rodzicielską dzieckiem drugiego partnera — ale nie ma mowy ani o adopcji dzieci przez związek partnerski, ani o przysposobieniu dziecka partnera;
- ustanie związku partnerskiego następuje w przypadku m.in. śmierci lub uznania jednego z partnerów za zmarłego, sądowego unieważnienia związku partnerskiego, a także zawarcia przez partnerów małżeństwa;
- projekt przepisów przewiduje także możliwość rozwiązania związku partnerskiego, w drodze zgodnego — a nawet jednostronnego oświadczenia;
art. 30 ust. 1 ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich (projekt)
Rozwiązanie związku partnerskiego następuje w następstwie:
1) osobistego złożenia przez osoby w związku partnerskim przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, jednocześnie lub w odstępie nie dłuższym niż 3 dni, zgodnych oświadczeń o rozwiązaniu związku partnerskiego;
2) osobistego złożenia przez jedną z osób w związku partnerskim oświadczenia o rozwiązaniu związku partnerskiego przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
- jednostronne oświadczenie o rozwiązaniu związku partnerskiego będzie skuteczne dopiero po upływie >60 dni od jego złożenia; przez pierwsze 30 dni osoba będzie mogła się z niego mogła swobodnie wycofać, po upływie tego terminu USC będzie doręczał oświadczenie drugiemu partnerowi — skuteczne rozwiązanie związku partnerskiego nastąpi z upływem terminu 30 dni od doręczenia oświadczenia;
- rozwiązanie związku partnerskiego nie będzie wymagało zatem żadnego pozywania się, procesowania, ustalania rozkładu pożycia i winy — niemniej przepisy przewidują możliwość domagania się pewnego rodzaju alimentów, acz nie dłużej niż przez jeden rok;
- aczkolwiek przepisy kpc regulujące postępowanie w sprawach małżeńskich obejmować będą także sprawy z zakresu związków partnerskich;
- partner stać ma się osobą najbliższą w rozumieniu kodeksu wykroczeń i kodeksu karnego —
Od kiedy to wszystko? ano nie wiadomo, ponieważ ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich miałaby wejść w życie w terminie wskazanym w ustawie wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich, a jej projekt jest w tym zakresie pusty. (Sama projekt ustawy wprowadzającej na pewno nie zasługuje na miano pustej — jej projekt liczy sobie 306 stron, a sama lista aktów nowelizowanych wydaje się nie kończyć.)
Zamiast komentarza: oczywiście, że jestem za! Po pierwsze kimże ja, #jajakoliberał i nie tylko, jestem, by mówić innym jak mają żyć? Po drugie moja konserwatywna nutka przypomina sobie, że przecież brytyjscy Torysi poparli małżeństwa homoseksualne — bo uznali, że małżeństwo jest instytucją konserwatywną, a takie postulaty należy wspierać.