A skoro przedwczoraj było o tym, że choroba psychiczna nie jest wystarczającą podstawą do ubezwłasnowolnienia całkowitego, to dziś czas na kilka zdań o tym, że fałszywa informacja o chorobie psychicznej — mająca na celu choćby wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie albo przymusową hospitalizację — jest przestępstwem, za które można trafić do więzienia nawet na 1 rok.
art. 53 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 882)
Kto podaje lekarzowi lub organowi właściwemu do wykonywania niniejszej ustawy informacje o występujących u innej osoby objawach zaburzeń psychicznych, wiedząc, że te informacje są nieprawdziwe,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Przepis służy przede wszystkim ochronie wolności osób pomówionych o występowanie choroby psychicznej (swoją drogą sam się zastanawiam czy to dobre określenie w tym przypadku: „pomówienie o chorobę”). Biorąc jednak pod uwagę, że zaburzenia psychiczne mogą być podstawą do zastosowania przymusu bezpośredniego (art. 18 uozp) oraz przymusowej detencji (art. 23 uozp) — zaś w opinii publicznej nawet cień podejrzenia choroby rodzi określone konsekwencje — ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie dość surowej sankcji za fałszywą informację o chorobie psychicznej.
Warto mieć w pamięci, że adresatem nieprawdziwej informacji o objawach zaburzeń psychicznych może być zarówno lekarz jak i inny „organ” wskazany w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego (sąd, prokurator). Oznacza to, że penalizacji podlega zarówno złośliwe skierowanie zawiadomienia przeciwko złośliwemu sąsiadowi — jak i niedopełnienie obowiązków przez kierownika jednostki leczniczej, wskutek czego został złożony nieuprawniony wniosek o ubezwłasnowolnienie (art. 16 uozp).
Możliwość skutecznej obrony przed skutkami fałszywej informacji o chorobie psychicznej jest o tyle istotna, że w orzecznictwie przyjmuje się, że postanowienie wydane przez sąd opiekuńczy w trybie art. 46 uozp stanowi prejudykat w sprawie o ochronę dóbr osobistych pacjenta (wyrok SN z 9 lipca 2015 r., I CSK 524/14) — jednakże sąd zajmujący się przyjęciem osoby do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody (art. 23-24 uozp) nie jest związany podstawą prawną wskazaną w zawiadomieniu szpitala (uchwała SN z 8 listopada 2016 r., III CZP 66/16).
Q.E.D.