A teraz krótki przerywnik merytoryczny: czy wniesienie opłaty sądowej u pośrednika jest skuteczne dopiero z dniem, kiedy pieniądze rzeczywiście trafią na rachunek bankowy sądu? Czy jednak — skoro i przy przelewach, i przy wpłacie pocztowej liczy się data wysłania pieniędzy — nie można różnicować praw stron postępowania sądowego?
postanowienie Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2018 r. (IV CZ 68/18)
Datą uiszczenia opłaty sądowej na rachunek bankowy sądu wnoszonej w postaci wpłaty gotówkowej w placówce świadczącej usługi płatnicze na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych jest data przyjęcia wpłaty przez tę placówkę.
Orzeczenie wydano w sprawie z zażalenia na odrzucenie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia — ze względu na jednodniowe opóźnienie w uiszczeniu opłaty od skargi.
Zdaniem skarżącego opłata została wniesiona na jeden dzień przed upływem wskazanego terminu, w kasie pośrednika — nie jego wina, że przelew został zaksięgowany na rachunku bankowym sądu dwa dni później.
Rozpatrując zażalenie Sąd Najwyższy przypomniał, iż nieopłacona skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlega odrzuceniu (art. 424(6) par. 3 kpc). W orzecznictwie przyjęto, iż datą uiszczenia opłaty sądowej przez operatora pocztowego jest data jej przyjęcia w okienku pocztowym (uchwała SN z 26 lutego 2014 r., III CZP 112/13), zaś w odniesieniu do przelewu bankowego kluczowa jest data złożenia polecenia przelewu w banku, a nie data uznania rachunku bankowego sądu (pod warunkiem, że kwota przelewu miała pokrycie na koncie bankowym, więc przelew rzeczywiście wyszedł).
Orzecznictwo nie jest natomiast jednogłośne jeśli chodzi o wnoszenie opłat sądowych poprzez niebankową instytucję płatniczą: część orzecznictwa przyjmuje, iż skutecznie opłata zostaje wniesiona w dniu wpływu pieniędzy na konto sądu — bo strona, która korzysta z usług pośrednika przy transferze środków w celu uregulowania opłaty sądowej, ponosi też związane z tym ryzyko (por. postanowienie SN z 20 lutego 2015 r., V CZ 120/14; postanowienie SN z 26 września 2008 r., V CZ 54/08; postanowienie SN z 10 czerwca 2005 r., II CZ 49/05).
Przyjmuje się też odmiennie: że nie wolno różnicować praw stron postępowania w zależności od tego jakiego użyła narzędzia do wniesienia opłaty, przeto o dochowaniu wyznaczonego terminu zawsze powinna decydować data wpłacenia pieniędzy na konto sądu, nie zaś data uznania rachunku bankowego sądu tą kwotą (por. postanowienie SN z 25 stycznia 2017 r., IV CZ 96/16).
Sytuacja w sprawie wyglądała następująco: skarżący dostał wezwanie do usunięcia braków formalnych skargi w 7-dniowym terminie 28 grudnia 2016 r., termin ten upływał 4 stycznia 2017 r. — gdyby spełnienie tego świadczenia pieniężnego dotyczyło stosunku prywatnego (cywilnoprawnego), dłużnik byłby w niewątpliwej zwłoce. Jednakże uiszczanie kosztów sądowych jest obowiązkiem publicznoprawnym, toteż zasady regulowania tych opłat powinny być precyzyjne — a niekorzystne dla strony skutki wywodzone tylko w przypadku niedochowania przez stronę staranności. Niezależnie zatem od tego, że aktualne rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości nadal nie reguluje sposobu wnoszenia opłat sądowych u legalnych pośredników działających na podstawie ustawy o usługach płatniczych (por. „Wniesienie opłaty sądowej w kasie biura usług płatniczych”), nie sposób zaakceptować sytuacji, by wniesienie opłaty sądowej u pośrednika prowadzącego legalną działalność było kwalifikowane w inny sposób, a zwłaszcza by strona ponosiła negatywne konsekwencje tego, że pośrednik całe dwa dni przesyła pieniądze na rachunek bankowy należący do sądu.
W takim przypadku sąd powinien zweryfikować czy pośrednik, z którego usług skorzystała strona, jest instytucją działającą na podstawie przepisów o usługach płatniczych — stąd też SN zdecydował o uchyleniu zaskarżonego postanowienia.