Nawet całkowicie prywatne firmy i organizacje są zobowiązane do udzielania prasie informacji o swojej działalności — taka informacja prasowa nie jest informacją publiczną — ale przesłane przez media zapytanie do podmiotu podlegającego przepisom o informacji publicznej zawsze należy traktować jako wniosek o jej udostępnienie. Konkluzja ta jest istotna z punktu widzenia skuteczności wniesienia skargi na bezczynność w zakresie przekazania żądanych informacji (nieprawomocny wyrok WSA w Rzeszowie z 1 czerwca 2021 r., II SAB/Rz 29/21).
Sprawa zaczęła się od przesłanego przez redaktora naczelnego pewnego czasopisma do zarządu okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego „zapytania prasowego” — prośby o przesłanie kopii protokołów posiedzeń zarządu, na których podejmowano decyzje odnoszące się do prowadzenia gospodarki łowieckiej czyli „zarządzania majątkiem skarbu państwa jakim jest zwierzyna dzika i uzyskiwania z niej pożytków, w tym ze sprzedaży tusz pozyskanych w drodze polowań”.
art. 3a ustawy prawo prasowe
W zakresie prawa dostępu prasy do informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
W odpowiedzi organizacja poprosiła go o przedłożenie odpisu z rejestru dzienników i czasopism potwierdzających fakt pełnienia funkcji redaktora naczelnego (pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania); zainteresowany przesłał kopie postanowienia sądu, z których wynikało, że prawie 5 lat wcześniej tytuł został wpisany do rejestru, a jego osoba uwidoczniona jako naczelny — jednak PZŁ także uzyskał Biblioteki Narodowej informację, że nie otrzymała żadnych egzemplarzy obowiązkowych, co pozwoliło ocenić, iż wnioskodawca nie jest uprawniony do uzyskania informacji prasowej — i odmówić udzielenia odpowiedzi.
art. 4 ustawy prawo prasowe
1. Przedsiębiorcy i podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności.
3. W przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego, odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy.
4. Odmowę, o której mowa w ust. 3, lub niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni; w postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych.
W skardze na odmowę redaktor naczelny wyłuszczył, że działał w trybie dostępu do informacji publicznej, pytania dotyczyły realizacji przez Polskie Związek Łowiecki zadań publicznych, które są poruszane na posiedzeniach zarządu. Odmowa udzielenia odpowiedzi bez żadnego trybu oznacza bezczynność organu, zaś zarzut fikcyjnej działalności prasowej jest o tyle nietrafny, że swe czasopismo wydaje w formie elektronicznej, zatem brak egzemplarzy obowiązkowych nie może podpowiadać, że tytuł się nie ukazuje.
Zdaniem PZŁ sprawa w ogóle nie dotyczyła informacji publicznej, ponieważ wniosek wyraźnie wskazywał, iż jest to „zapytanie prasowe”, pod którym podpisał się redaktor naczelny, zatem odmowa wynikała z przepisów prawa prasowego.
Odnosząc się do sporu Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że zarząd okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego jest wprawdzie podmiotem niepublicznym, ale wykonuje szereg zadań zleconych z zakresu administracji publicznej (we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność) i gospodaruje mieniem publicznym, a więc podlega przepisom ustawy o dostępie do informacji publicznej, zatem co do zasady protokoły posiedzeń odnoszących się do takich spraw podlegają ujawnieniu. Uprawnionym do wystąpienia o udzielenie informacji o działalności podmiotów jest „prasa”, a więc nie tylko redaktor naczelny, ale i każdy dziennikarz; biorąc więc pod uwagę, że skarżący bezspornie wykazał, iż jest redaktorem naczelnym swojego czasopisma, zatem przysługuje mu legitymacja czynna do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
Merytorycznie natomiast należy mieć na uwadze, że media mogą występować o przekazanie informacji na podstawie dwóch odrębnych regulacji:
- w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej — wówczas tryb udzielania odpowiedzi regulują jej przepisy, zatem wniesienie skargi na milczenie nie wymaga podjęcia przez zainteresowanego dodatkowych czynności;
- w trybie informacji prasowej, które to przepisy dotyczą szerszego katalogu podmiotów, niż wskazanego w art. 4 udip — wówczas odmowa lub bezczynność podmiotu także podlega zaskarżeniu, aczkolwiek w sposób zgodny z procedurą ustaloną przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, a więc po wniesieniu ponaglenia na bezczynność lub przewlekłość;
przy czym „dla wskazania właściwego trybu dostępu do określonej informacji w sytuacji, gdy wnioskuje o nią prasa, decydujące znaczenie ma nie kto i jak pyta lecz ocena charakteru tej informacji oraz charakteru adresata wniosku” — zaś każdy wniosek dotyczący informacji publicznej i skierowany do podmiotu zobowiązanego do jej udostępnienia jest traktowany jako złożony w trybie informacji publicznej (wyrok NSA z 24 maja 2019 r., I OSK 2551/17, wyrok WSA w Opolu z 23 lutego 2021 r., II SAB/OP 76/20).
Biorąc zatem pod uwagę status PZŁ należy przyjąć, iż wniosek dotyczył informacji publicznej, zatem brak udzielenia odpowiedzi we właściwym czasie lub niewłaściwy tryb odmowy oznacza bezczynność — przeto redaktor naczelny nie był zobowiązany do poprzedzenia skargo do WSA po uprzednim zastosowaniu się dyspozycji art. 37 kpa.