Czy organizacja ruchu drogowego może dopuszczać manewry wykonalne, lecz niebezpieczne dla użytkowników ruchu? Czy jednak kluczem jest bezpieczeństwo ruchu, a nie potencjalna możliwość wykonania określonego manewru na drodze? I, wcale nie na marginesie: czy skarga na projekt organizacji ruchu może opierać się na wskazaniu naruszenia przepisów określających zasady ruchu drogowego?
nieprawomocny wyrok WSA w Poznaniu z 18 sierpnia 2021 r. (II SA/Po 660/20)
Rozwiązania w sferze dróg publicznych, motywowane płynnością ruchu lub choćby nawet i bezpieczeństwem w ogólności, nie mogą usprawiedliwić dopuszczenia na niektórych odcinkach rozwiązań, które mogą rodzić wątpliwości co do tego, czy są dla użytkowników ruchu bezpieczne. Innymi słowy, projektując drogi i zarządzając ruchem nie odpowiadamy na pytanie, czy określone manewry pojazdów uczestników ruchu są możliwe, ale czy w danych warunkach są możliwe i gwarantują odpowiedni poziom bezpieczeństwa.
Orzeczenie dotyczyło skargi na projekt organizacji ruchu drogowego na pewnej ulicy wyznaczającego miejsca postojowe vis-à-vis bram wjazdowych do kamienicy. Zdaniem skarżącego stworzenie parkingu prowadziło do zwężenia jezdni (z 7 metrów ubywało 2,5 m) i utrudniało manewry wjeżdżających pojazdów, co prowadziło do naruszenia przepisu zakazującego postoju w miejscu utrudniającym wjazd i wyjazd z bramy, a także doszło do dyskryminacji mieszkańców budynku i uniemożliwienia normalnego korzystanie z własności.
Zdaniem starosty wątpliwości były o tyle nietrafne, że przy takiej organizacji ruchu nie brakło miejsca na wykonanie manewrów, co potwierdzają udokumentowane pomiary.
art. 10 ust 4-6 ustawy prawo o ruchu drogowym
4. Marszałek województwa zarządza ruchem na drogach wojewódzkich, z zastrzeżeniem ust. 6.
5. Starosta zarządza ruchem na drogach powiatowych i gminnych, z zastrzeżeniem ust. 6.
6. Prezydent miasta zarządza ruchem na drogach publicznych położonych w miastach na prawach powiatu, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny przypomniał, że zatwierdzenie organizacji ruchu przez organ jednostki samorządu terytorialnego jest aktem podjętym w sprawie z zakresu administracji publicznej, przez co podlega kognicji sądów administracyjnych, zatem skarga na projekt organizacji ruchu drogowego może być wniesiona przez każdego, kto wykaże naruszenie swego interesu prawnego lub uprawnienia (uchwała 7 sędziów NSA z 26 czerwca 2014 r., I OPS 14/13).
Przedstawione przez skarżącego dowody potwierdzają jego zarzuty: wyznaczenie miejsc postojowych w ciągu ulicy, w postaci poziomych pasów postojowych o szerokości 2,5 m, naprzeciwko wjazdu do bramy, narusza ustawowy zakaz postoju w miejscu utrudniającym wyjazd.
art. 49 ust. 2 pkt 1 ustawy prawo o ruchu drogowym
Zabrania się postoju:
1) w miejscu utrudniającym wjazd lub wyjazd, w szczególności do i z bramy, garażu, parkingu lub wnęki postojowej;
Istotą organizacji ruchu drogowego jest zagwarantowanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym — tak, by przebiegał on w możliwie bezkolizyjny sposób. Oznacza to, że organ zatwierdzający projekt organizacji ruchu drogowego powinien poszukiwać rozwiązań efektywnych, ale też bezpiecznych dla wszystkich uczestników ruchu — toteż nie wolno dopuszczać rozwiązań, które zakładają hipotetyczną możliwość wykonania określonego manewru, bez oglądania się na jego bezpieczeństwo. Wjazd do bramy jest „zjazdem”, czyli połączeniem drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, umożliwiającym bezpośredni dostęp do drogi publicznej (art. 4 pkt 8 ustawy o drogach publicznych, a ściśle zjazdem indywidualnym), powinien więc spełniać określone parametry określone rozporządzeniem w/s warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie — ale ich nie spełnia; owszem, wykonanie manewru jest możliwe, lecz niebezpieczne, co sąd skwitował w następujący sposób:
Organ nieprawidłowo bowiem rozumuje wykazując, że nie naruszają prawa takie manewry przy zjeździe, jakie są możliwe do wykonania przez samochód osobowy. Należało bowiem rozważyć, nie „Jakie manewry są fizycznie możliwe dla samochodu osobowego?”, ale „Czy zwężenie dostępnej jezdni przy zjeździe, przy uwzględnieniu warunków miejscowych, nie powoduje sytuacji niebezpiecznej dla ruchu drogowego?” (…) Ruch na drodze należy więc organizować tak, aby zapewnić jego bezpieczeństwo w każdej sytuacji. Zdaniem Sądu właśnie potrzeba zapewnienia uniwersalnych wymogów bezpieczeństwa nakazuje odrzucić rozwiązanie, które wymaga od uczestnika ruchu, zjeżdżającego z drogi, manewrowania między ścianami bramy, niemalże na granicy obrysu samochodu osobowego, i to w sytuacji, gdy pojazd nadal znajduje się na jezdni drogi publicznej.
Oznacza to, że skarga na zatwierdzony projekt organizacji ruchu, któr zakłada lokalizację miejsc postojowych naprzeciwko bramy — akceptując sytuację jednoznacznie niebezpieczną, a w dodatku sprzeczną z przepisem zakazującym parkowania pojazdów w sposób utrudniający korzystanie z wjazdu — jest zasadna, a więc sąd stwierdził częściową niezgodność z prawem wydanego przez starostę aktu.