Czy doręczenie orzeczenia pełnomocnikowi, z pominięciem portalu informacyjnego, jest skuteczne? Jeśli pełnomocnik wnosił o doręczenie wyroku z uzasadnieniem bezpośrednio stronie? Czy jednak jest to uchybienie procesowe, które skutkuje bezskutecznością lub nieważnością doręczenia?
uchwała Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2022 r. (III PZP 3/22)
Doręczenie pełnomocnikowi strony odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem przez operatora pocztowego (art. 131 § 1 i § 3 kpc), bez uprzedniego wydania zarządzenia o odstąpieniu od doręczenia w sposób wskazany w art. 15zzs(9) ust. 2 i 5 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych jest skuteczne.
Sprawa zaczęła się od złożonego przez stronę wniosku o odpis wydanego wyroku z uzasadnieniem; sąd wysłał orzeczenie reprezentującemu radcy prawnemu reprezentującemu stronę; pełnomocnik wyjaśnił sądowi, że nie wnosił o uzasadnienie orzeczenia i poprosił o doręczenie bezpośrednio klientowi; sąd odparł, że doręczenie jest zgodne z regułami kodeksowymi. Dwa dni później strona wniosła o ponowne, bezpośrednie doręczenie wyroku z uzasadnieniem, w tym także ewentualnie pełnomocnikowi, acz poprzez portal informacyjny. Po dwóch tygodniach sąd doręczył pełnomocnikowi, poprzez portal, odpis wyroku z uzasadnieniem — a radca prawny wniósł apelację od wyroku…
…która została przez sąd odrzucona jako spóźniona: skuteczne było pierwsze doręczenie, w tzw. międzyczasie termin do zaskarżenia orzeczenia już upłynął, zaś powołanie się na przepisy o doręczeniu poprzez portal informacyjny jest o tyle nietrafne, że taka wykładnia oznaczałaby niesłuszne wydłużenie terminu na wniesienie środka odwoławczego.
art. 133 par. 3 kodeksu postępowania cywilnego
Jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego lub osobę upoważnioną do odbioru pism sądowych, pisma sądowe doręcza się tym osobom. Pismo wzywające stronę do osobistego stawiennictwa doręcza się tylko bezpośrednio tej stronie (…).
Rozpatrując zażalenie na odrzucenie apelacji sąd odwoławczy zwrócił uwagę, że wyrok powinien zostać doręczony przez portal informacyjny; sąd mógł wysłać dokument w kopercie, acz po uprzednim wydaniu przez przewodniczącego stosownego zarządzenia — ale go nie wydał. Oznacza to, że sąd popełnił błąd, toteż — chociaż pełnomocnik uzasadnienie otrzymał, a więc mógł je przeczytać i apelować — można rozważać bezskuteczność lub nawet nieważność doręczenia, zwrócił się do SN z następującym zagadnieniem prawnym:
Czy skuteczne jest doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem pełnomocnikowi strony, będącemu radcą prawnym, na podstawie art. 133 § 3 kpc za pośrednictwem operatora pocztowego bez uprzedniego wydania zarządzenia o odstąpieniu od doręczenia w sposób wskazany w art. 15zzs9 ust. 2 i 5 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
W wydanej uchwale Sąd Najwyższy przypomniał, iż nie każde uchybienie proceduralne wiąże się z nieważnością postępowania lub bezskutecznością czynności procesowej — bo nie każde naruszenie ma wpływ na wynik sprawy.
Chociaż doręczenie poprzez portal informacyjny stanowi lex specialis w stosunku do tradycyjnego sposobu doręczeń, nie można powiedzieć, by tryb „epidemiczny” z założenia miał wykluczać korzystanie z usług operatora pocztowego: raz, że przewodniczący zawsze może zarządzić doręczenie w kopercie, dwa, że ustawa w/s COVID-19 nie wyłączyła stosowania przepisów kpc o doręczeniach. Oznacza to, że doręczenie poprzez portal jest alternatywną — acz nie konkurencyjną — formą doręczeń wobec wynikającej z art. 133 par. 3 kpc. Nie sposób także wiązać braku skuteczności doręczenia ze względu na brak zarządzenia przewodniczącego, które ma charakter praktyczny, zatem strona nie może podważać faktu doręczenia dokonanego w ten sposób. Nie było także uchybieniem przesłanie wyroku do pełnomocnika — bo ogólną zasadą jest, że pisma doręcza się pełnomocnikowi, a nie stronie.
Sumarycznie oznacza to, że doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem — poprzez operatora pocztowego, z pominięciem portalu informacyjnego — jest skuteczne. Dokonanego skutecznie doręczenia się nie powtarza, a więc terminu do zaskarżenia wyroku nie można wiązać z odpisem.