Osoba zainteresowana dzierżawą ogródka działkowego musi zostać członkiem organizacji społecznej prowadzącej ROD, to oczywista oczywistość. Zakładając, że zarząd stowarzyszenia ogrodowego odmawia przyjęcia członka: czy pozew o przyjęcie do stowarzyszenia ogrodowego można wnosić niezależnie od rozpatrzenia odwołania? Czy jednak warunkiem wytoczenia powództwa jest uprzednie wyczerpanie drogi odwoławczej — bo w przeciwnym razie sprawa może się skończyć odrzuceniem pozwu?
uchwała Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2024 r. (III CZP 40/23)
Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych w sprawach nabycia lub utraty członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym droga sądowa jest niedopuszczalna do chwili wyczerpania postępowania wewnątrzorganizacyjnego lub upływu terminu określonego w art. 50 ust. 2 powołanej ustawy.
Sprawa zaczęła się od złożenia wniosku o przywrócenie do stowarzyszenia ogrodowego. Zarząd ogródków działkowych nie zgodził się na ponowne przyjęcie ex-członka, zatem zainteresowany wniósł odwołanie…
…które nie zostało rozpatrzone, zatem miesiąc później mężczyzna wytoczył powództwo o uchylenie uchwały o odmowie przyjęcia go w poczet członków stowarzyszenia.
Sąd I instancji uznał, że brak wyczerpania postępowania wewnątrzorganizacyjnego, tj. wniesienia odwołania od odmowy, skutkuje czasową niedopuszczalnością drogi sądowej i odrzucił pozew. Zainteresowany wniósł zażalenie na odrzucenie pozwu, a sąd odwoławczy zwrócił się do SN o rozwianie wątpliwości, czy brak rozpatrzenia odwołania jest przesłanką odrzucenia pozwu — a może sąd powinien ocenić, czy przeciąganie sprawy stanowi nadużycie prawa podmiotowego?
art. 50 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych
1. W sprawach nabycia lub utraty członkostwa w stowarzyszeniu ogrodowym zainteresowany może — po wyczerpaniu postępowania wewnątrzorganizacyjnego — dochodzić swoich praw na drodze sądowej w terminie 30 dni od dnia otrzymania uchwały organu stowarzyszenia ogrodowego.
2. Stowarzyszenie ogrodowe udziela działkowcowi informacji w przedmiocie nabycia członkostwa w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia pisemnego wniosku. Bezskuteczny upływ tego terminu jest równoznaczny z przyjęciem w poczet członków stowarzyszenia ogrodowego.
art. 199 par. 1 pkt 1 kodeksu postępowania cywilnego
Sąd odrzuci pozew:
1) jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna;
W wydanej uchwale Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że przepisy ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych są dość klarowne: kandydat na członka może wytoczyć powództwo po otrzymaniu decyzji organu stowarzyszenia ogrodowego; jeśli odpowiedź na wniosek nie zostanie udzielona w ciągu pół roku (od którego momentu? tym rozważaniom SN poświęcił kilka zdań), milczenie traktuje się jako zgodę. Oznacza to, że przepisy ustawy o ogrodach działkowych posługują się konstrukcją tzw. czasowej niedopuszczalności drogi sądowej: pozew o przyjęcie do stowarzyszenia ogrodowego (lub o pozbawienie członkostwa) można wnieść dopiero po wyczerpaniu wewnętrznego postępowania odwoławczego. Jeśli natomiast organy stowarzyszenia nie podejmą jakiejkolwiek decyzji, po upływie 6 miesięcy skutek w postaci przyjęcia w poczet członków stowarzyszenia zachodzi ex lege (w razie dalszego sporu dając asumpt do wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia prawa).