Krótko i na temat, bo oto przedstawiony wczoraj — i od razu skierowany do prac w parlamencie — projekt nowelizacji spec-przepisów ma także wpływ na prawa i obowiązki pracowników na terenach popowodziowych (projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw).
Dla jasności: mówiąc „pracownik” mam na myśli pracownika zamieszkałego w gminie poszkodowanej powodzią, zaś „termin” oznacza datę określoną przez rząd — te informacje można znaleźć w rozporządzeniu w/s wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r.
A mianowicie, w znacznym skrócie:
- każdy pracodawca będzie miał obowiązek udzielić, każdemu pracownikowi zamieszkującemu w gminie poszkodowanej powodzią — w ramach zwykłego urlopu wypoczynkowego, acz w terminie wybranym przez pracownika — do 8 dni urlopu „powodziowego” (nie będącego urlopem na żądanie), a także urlopu „na godziny” w konkretnym dniu pracy;
art. 8a ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (projekt)
Pracodawca jest obowiązany do udzielenia na żądanie pracownika zamieszkującego na terenie obszaru wskazanego w [rozporządzeniu] w okresie wskazanym w [rozporządzeniu] w ramach przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego nie więcej niż 8 dni urlopu wypoczynkowego, w terminie wskazanym przez pracownika. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. W takim przypadku art. 167(2) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy nie stosuje się.
- każdy pracownik (j.w.) będzie miał prawo złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do 1/2 wymiaru; wniosek taki co do zasady powinien być złożony najpóźniej na 2 dni przed planowaną obniżeniem wymiaru czasu pracy, a pracodawca będzie miał obowiązek uwzględnić żądanie, chyba że jest to niemożliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj wykonywanej pracy;
- pracodawca będzie miał prawo polecić pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych lub delegować poza stałe miejsce pracy wyłącznie za zgodą pracownika, z wyjątkiem m.in. prowadzenia akcji ratowniczej, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- ważność wstępnych, okresowych i kontrolnych pracowniczych badań lekarskich upływająca w „okresie popowodziowym” zostaje przedłużona, pracownicy będą zwolnieni m.in. z obowiązku przejścia kontrolnych badań lekarskich po 30-dniowym zwolnieniu chorobowym, a badania pracownicze będzie mógł przeprowadzić lekarz dowolnej specjalizacji (acz tylko w razie braku dostępu do lekarza medycyny pracy) — jednak wszystkie brakujące badania będzie trzeba uzupełnić w ciągu 30 dni od zakończenia okresu wskazanego w rozporządzeniu;
- ważne: w przypadku wszystkich pracowników mieszkających na terenach popowodziowych nie biegną terminy do wniesienia odwołania od wywiedzenia umowy o pracę (powództwa o przywrócenie do pracy, odszkodowania, nawiązania stosunku pracy);
art. 8h ust. 1 ustawy (projekt)
W przypadku pracowników zamieszkałych na terenie obszaru wskazanego w [rozporządzeniu] i w okresie [tam] wskazanym terminy, o których mowa w art. 264 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, nie rozpoczynają się, a rozpoczęte ulegają zawieszeniu na ten okres i rozpoczynają swój bieg od daty wskazanej w [rozporządzeniu].
- zaś wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia powództwa przez pracownika będzie można złożyć w ciągu 60 dni od zakończenia „okresu popowodziowego”;
- też ciekawe: w gminach poszkodowanych będzie ograniczony zakaz pracy w niedzielę i święta (ale nie święto, które wypada w niedzielę): pracownicy sklepów będą mogli wykonywać czynności polegające na „rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby” — zatem same w sobie sklepy i tak nie będą mogły być otwarte.
I z ciekawostek:
- zgodnie z projektem osoby, które wskutek powodzi nie przystąpiły do egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką, radcowską, notarialną albo komorniczą, wyznaczonego na 28 września 2024 r. mogą ubiegać się o zwrot całości uiszczonej opłaty;
- nadwyżkowe i jeszcze nierozdysponowane darmowe laptopy dla uczniów będą trafiały do wytypowanych szkół, które zostały dotknięte skutkami powodzi (szkoły natomiast będą je nieodpłatnie użyczały uczniom i nauczycielom);
- wydłużeniu do 60 dni ulec mają — na terenie powiatów objętych stanem klęski żywiołowej — terminy na przerejestrowanie kupionego pojazdu i zgłoszenie sprzedaży (do 120 dni w przypadku handlarzy autami), zaś czasowa rejestracja pojazdów przedłuża się o 14 dni od zakończenia s.k.ż.;
- czas służby funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej, którzy w związku z powodzią pełnili służbę między 13 września a 31 października 2024 r., może przekraczać 40 godzin tygodniowo (z zachowaniem prawa do wypoczynku), zaś w zamian będzie im wypłacana rekompensata pieniężna.
Dla jasności: projekt przewiduje, że ustawa ma wejść w życie po jednodniowym vacatio legis — więc czas-start!
[edit 26 września 2024 r.] jest autopoprawka do ustawy, a w niej:
- do 20 dni zwolnienia z pracy dla pracownika poszkodowanego w powodzi — z zachowaniem prawa do wynagrodzenia — w celu usuwania skutków powodzi w mieniu własnym lub osoby bliskiej; pracodawcom będą zrekompensowane koszty tego wynagrodzenia ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, acz tylko do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia;
- dla jednoosobowych przedsiębiorców — tych, którzy wskutek powodzi utracili składnik materialny przedsiębiorstwa — prawo do świadczenia interwencyjnego na wsparcie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej; świadczenie interwencyjne będzie wypłacał ZUS, a podstawie wniosku, pod warunkiem utrzymania działalności i zatrudnienia przez kolejne 6 miesięcy; wysokość świadczenia interwencyjnego nie może być wyższa, niż poniesiona szkoda, ale sposób jego obliczania zależny jest też od liczby zgłoszonych ubezpieczonych.