Prowadzenie pojazdu mechanicznego po alkoholu jest zakazane, to oczywista oczywistość. Czy jednak jazda autem po pijaku po własnym, prywatnym podwórku, może być traktowana jako przęstepstwo? Czy ocena może zależeć od formalnego statusu miejsca (droga publiczna, strefa ruchu vs. zamknięta posesja), czy jednak wystarczające jest to, że samochód był w ruchu, niezależnie od miejsca, w którym ruch ten się odbywał? (wyrok Sądu Najwyższego z 6 lutego 2025 r., I KK 496/24).
opis stanu faktycznego:
- sprawa dotyczyła kierowcy, który — pijany (1,48 ml/g alkoholu w wydychanym powietrzu) — nasamprzód „robił drifty” na własnym, prywatnym podwórku, po czym próbował wyjechać na drogę publiczną, co mu się nie udało, ponieważ stracił panowanie nad automobilem, zderzył się ze ścianą budynku i wjechał w płot;
- sąd, uznając ów czyn za przestępstwo z art. 178a par. 1 kk, prawomocnie skazał kierowcę na 8 miesięcy pozbawienia wolności (w zawieszeniu na 3 lata), a także orzekł trzyletni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych i zasądził 5 tys. złotych na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;
- w kasacji od tego orzeczenia RPO zarzucił wyrokowi błędną kwalifikację, iż nietrzeźwy kierowca, który jeździ na prywatnym, zamkniętym terenie popełnia przestępstwo (por. „Czy zabronione jest prowadzenie pojazdu po pijaku — na własnym podwórku?”);
art. 178a par. 1 kodeksu karnego
Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
wyrok Sądu Najwyższego:
- odnosząc się do tych argumentów SN przypomniał, iż w orzecznictwie dominuje pogląd, że „ruch lądowy” obejmuje miejsca, w których stosuje się przepisy ruchu drogowego, a więc przede wszystkim drogi publiczne, strefy zamieszkania i strefy ruchu;
- zgodnie z tym poglądem prywatne, niedostępne dla postronnych osób podwórko, nie jest miejscem, na którym obowiązuje kodeks drogowy, a więc nie odbywa się tam ruch lądowy w rozumieniu art. 178a kk — zatem jazda autem po prywatnym podwórku czynem zabronionym nie jest (wyrok SN z 17 stycznia 2024 r., I KK 306/23);
- istnieje też wykładnia przeciwstawna: iż przęstepstwo prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości można popełnić w każdym miejscu, w którym ruch pojazdów się odbywa;
- zwolennicy tej koncepcji wychodzą z założenia, że kluczowy jest faktyczny ruch pojazdów, a nie kwestie wynikające z formalnego statusu drogi — skoro więc alkohol i samochód się wykluczają, to obejmuje to nawet ogrodzony, niedostępy dla postronnych osób, teren;
- tyle niuansów, taka masa możliwości interpretacyjnych, taka pokusa przedstawienia rozbieżnych interpretacji — tymczasem sądy niższych instancji zupełnie zignorowały jakiekolwiek wątpliwości, jakby ich w ogóle nie było (sąd odwoławczy uznał, iż fakt, że motorodeo miało miejsce na prywatnej posesji oskarżonego „pozostaje bez większego znaczenia”).
Stwierdzając, iż pominięcie wcale nie nieistotnych elementów sprawy stanowi uchybienie polegające na braku wszechstronnej analizy całokształtu okoliczności, skutkujące rażącą niesprawiedliwością orzeczenia, SN zdecydował się na uchylenie wyroku i zwrot sprawy do ponownego rozpoznania w II instancji.