A skoro tydzień temu padło pytanie jak wygląda przepadek zwierzęcia w postępowaniu karnym, dziś parę zdań wyjaśniających. Przy okazji — żeby tekst dało się czytać każdemu — garść rozważań o tym czy chart jako pies myśliwski może być traktowany jako zwierzę domowe — czy też jednak z racji instynktu, zastosowania i charakteru nie stosuje się do nich ustawy o ochronie zwierząt?
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2012 r. (I KZP 4/12)
Przewidziany w art. 38 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt tryb wykonania środka karnego przepadku zwierzęcia odnosi się do każdego orzeczenia takiego środka karnego, bez względu na podstawę jego zastosowania, jeżeli ustawa penalizująca czyn, za który przewiduje się taki przepadek, wyraźnie wskazuje, że dotyczy on zwierzęcia, chyba że zakłada ona jednocześnie inny tryb jego wykonania albo równie wyraźnie przyjmuje, że jest to jednak przepadek „rzeczy”. Ponieważ ustawa z dnia 13 października 1995 r. — Prawo łowieckie nie przewiduje powyższych wyłączeń, przepadek psa rasy chart lub mieszańca tej rasy, orzeczony w ramach skazania za przestępstwo określone w tej ustawie, podlega wykonaniu na zasadach wskazanych w ustawie o ochronie zwierząt.
Mężczyzna został uznany winnym utrzymywania psa rasy chart bez wymaganego zezwolenia (por. „Zakaz hodowli chartów (i polowania z chartami”), za co został skazany na 3 miesiące ograniczenia wolności, orzeczono też przepadek zwierzęcia na rzecz Skarbu Państwa (art. 44 par. 6 kk). A że powstały wątpliwości co do sposobu wykonania wyroku poprzez przepadek psa (który miał trafić do Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami) — zwłaszcza w kontekście rozbieżności oceny charakteru prawnego psa rasy chart oraz związaną z tym kolizją przepisów prawa łowieckiego i ustawy o ochronie zwierząt (oraz regułami przepadku rzeczy w kodeksie karnym wykonawczym) — sprawa trafiła do SN.
Sąd Najwyższy orzekł, iż każdy przepadek zwierzęcia następuje w sposób określony w art. 38 UOZ — a 50-stronicowym (!) uzasadnieniu uchwały poczynił szereg ciekawych spostrzeżeń.
Na przykład takie, że zgodnie z art. 2 ust. 1 UOZ stosuje się ją do wszystkich zwierząt kręgowych — czyli wszystkich psów, w tym także wszystkich chartów i mieszańców chartów. Nie jest zatem zasadne traktowanie psa rasy chart jako zwierzę innego rodzaju niż zwierzę domowe. Niezależnie od tego, że charty tradycyjne były przystosowywane do polowań (i nie nadają się do pilnowania), zaś zgodnie z rozporządzeniem regulującym warunki utrzymywania chartów (Dz.U. z 2010 r. nr 135 poz. 909) powinno się je utrzymywać „w obszarze ogrodzonym” lub „w pomieszczeniach” (a więc niekoniecznie w domu) pies myśliwski jest zwierzęciem towarzyszącym człowiekowi, zatem zaliczać należy je zaliczyć do zwierząt domowych (art. 4 pkt 17 UOZ).
art. 38 ustawy o ochronie zwierząt
1. Sąd przekazuje zawiadomienie o wydanym prawomocnym orzeczeniu o przepadku zwierzęcia organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, biorącej udział w postępowaniu lub innej organizacji o takim samym statutowym celu działania. (…)
4. Organizacja społeczna, o której mowa w ust. 2, przekazuje zwierzę nieodpłatnie:
1) schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę domowe, lub
2) gospodarstwu rolnemu wskazanemu przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), jeżeli jest to zwierzę gospodarskie, lub
3) ogrodowi zoologicznemu lub schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę laboratoryjne lub zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych lub utrzymywane w ogrodach zoologicznych. (…)
Zdaniem SN ocena prawna psa rasy chart — oraz konsekwencji orzeczenia o przepadku zwierzęcia — nie może także wynikać ze względu na różny przedmiot ochrony przepisów prawa łowieckiego i ustawy o ochronie zwierząt. Owszem, ograniczenia w hodowli chartów nie wynikają ze względu na opiekę nad nimi, ale przecież także regulacja odnosząca się do hodowli psów ras uznawanych za niebezpieczne nie ma na celu ochrony tych zwierząt — a jednak nikt nie ma wątpliwości, że jest to materia regulowana ustawą o ochronie zwierząt (art. 10 UOZ, art. 37a UOZ).
Stąd też art. 38 UOZ stanowi lex specialis w stosunku do przepisów kodeksu karnego wykonawczego — w zakresie, w jakim wiąże się z orzeczonym przepadkiem zwierzęcia kręgowego — i ma zastosowanie do każdego przepadku, niezależnie od jego podstawy prawnej — także psa myśliwskiego, który też jest zwierzęciem domowym.