A skoro kilka dni temu pisałem o tym, że jest projekt nowelizacji zaostrzającej odpowiedzialność funkcjonariuszy za stosowanie tortur (art. 246 kk) — a weekend to tradycyjny czas pisania o psiakach — to czas na kilka zdań o tym czym jest pies służbowy?
Rzecz („zwierzę nie jest rzeczą”) została uregulowana w ustawie o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz 1120) w sposób następujący:
- pies służbowy jest jednym z rodzajów środków przymusu bezpośredniego (art. 12 ust. 1 pkt 9 ustawy) — ustawa stawia psa obok siły fizycznej, kajdanek, pałki służbowej, pocisków niepenetracyjnych i kolczatki drogowej;
- pies służbowy jako środek przymusu bezpośredniego może być stosowany m.in. przez ABW i AW (art. 25-26 ustawy o ABW i AW), BOR (art. 14 ust. 1 ustawy o BOR), policji (art. 16 ust. 1 ustawy o policji), SKW i SWW (art. 30-30a ustawy o SKW i SWW), Służby Więziennej (art. 19 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej);
- znamienne: pies służbowy może być używany także przez Straż Leśną (art. 47 ust. 3 ustawy o lasach), Państwową Straż Łowiecką (art. 39 ust. 3 ustawy prawo łowieckie), Państwową Straż Rybacką (art. 23a ust. 1 ustawy o rybactwie śródlądowym), Straż Parku w parku narodowym (art. 109 ustawy o ochronie przyrody), Służbę Ochroni Kolei (art. 60 ust. ustawy o transporcie kolejowym) — to taka dygresja w kontekście skwapliwego wyposażania wszystkiego co ma pałkę we wszystko co się da;
- poza ustawą o środkach przymusu bezpośredniego można znaleźć psy służbowe np. w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej (przeszukanie lokali, rewizja towarów, por. rozporządzenie MRiF w sprawie warunków użycia urządzeń technicznych i psów służbowych podczas kontroli oraz sposobu przeprowadzania przeszukania osoby i rewizji bagażu podróżnego, Dz.U. z 2017 r. poz. 381), o Straży Granicznej i ochronie granic państwowych (kontrola graniczna) oraz w „Lex Trynkiewicz” (wyszukiwanie środków odurzających i materiałów wybuchowych);
- psa służbowego można użyć wyłącznie w ściśle określonych przypadkach, do których ustawa zalicza m.in. odparcie bezpośredniego bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie, przeciwdziałanie bezpośredniemu zamachowi na ochraniane obiekty, ochronę porządku lub bezpieczeństwa na ochranianych obiektach, ochronę granicy, zatrzymania, ujęcia lub pościgu za osobą (art. 21 ust. 1 ustawy);
- pies służbowy może być użyty z założonym kagańcem;
- wyjątek to pies, który został wytresowany do użycia bez kagańca — co ciekawe brak takiego szkolenia nie jest przeszkodą dla użycia psa bez kagańca, jednak wyłącznie w celu odparcia zamachu na życie lub zamiast użycia broni palnej, także przez pracownika ochrony (uprawnionego do użycia środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej, art. 21 ust. 2 ustawy);
- pies służbowy może być użyty — jak każdy inny środek przymusu bezpośredniego — po uprzednim bezskutecznym wezwaniu osoby do zachowania zgodnego z prawem i uprzedzeniu o zamiarze zastosowania środka; etap ten można pominąć w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia, a także gdyby zwłoka groziła niebezpieczeństwem dla dobra chronionego, a przymus stosowany jest prewencyjnie (art. 34 ustawy);
- każde użycie środka przymusu bezpośredniego musi być udokumentowane w notatce służbowej; jeśli skutkiem jego zastosowania było zranienie osoby, notatka powinna być przekazana przełożonemu; wyjątkiem jest prewencyjne zastosowanie środka (art. 51-52 ustawy);
- dla jasności: poza tą ustawą jest np. pies ratowniczy — który przeszukuje lawiniska i ruiny, odnajduje zaginionych w lesie (art. 49c ust. 2 pkt 5 ustawy o Państwowej Straży Pożarnej), etc. etc.
Jak P.T. Czytelnikom wiadomo lubię psy ale patrząc do przepisów bezpośrednio odnoszących się do naszych praw, wolności, swobód (jak zwał tak zwał) — już jest blisko sytuacji, w której to ogon macha psem: za dużo siłownictwa tam, gdzie na siłownictwo nie ma miejsca.
A później się dziwią, że dochodzi do przegięć i nadużyć…
Q.E.D.