Czy pełnomocnikiem w postępowaniu sądowym może być prawnik bez uprawnień radcowskich lub adwokackich, który świadczy na rzecz strony usługi na podstawie umowy zlecenia? Czy jednak przepis, który mówi o pracowniku wymaga, by pełnomocnikiem była osoba świadcząca pracę podporządkowaną w rozumieniu kodeksu pracy — zatem pełnomocnictwo sądowe, dla którego podstawą jest umowa zlecenia nie będzie skuteczną podstawą do reprezentowania strony? (nieprawomocne postanowienie WSA we Wrocławiu z 22 lipca 2024 r., II SA/Wr 342/24).
Kwestia tego czy prawnik, który z podmiotem wiąże umowa zlecenia o świadczenie usług prawniczych może być pełnomocnikiem w procesie wiele lat temu budziła gorące spory — dzięki niedawnemu orzeczeniu WSA możemy jeszcze raz poczuć emocje z lat późnej młodości.
opis stanu faktycznego:
- sprawa zaczęła się od wniesienia przez osobę prawna (fundację) skargi do WSA na postanowienie organu władzy publicznej;
- skargę podpisał pełnomocnik — prawnik bez uprawnień radcowskich lub adwokackich, świadczący na rzecz fundacji usługi w ramach umowy zlecenia;
- więc sąd wezwał stronę do usunięcia braków formalnych skargi, poprzez wykazanie dokumentu potwierdzającego umocowanie do reprezentowania podmiotu, pod rygorem odrzucenia skargi;
- w odpowiedzi do sądu trafiło pełnomocnictwo oraz odpis z KRS potwierdzający, iż osoba go udzielająca miała prawo ją reprezentować;
art. 35 par. 1-2 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
§ 1. Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również małżonek, rodzeństwo, wstępni lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne.
§ 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.
art. 2 kodeksu pracy
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
orzeczenie WSA:
- w wydanym postanowieniu WSA przypomniał, iż katalog osób, które mogą być pełnomocnikiem strony w postępowaniu sądowo-administracyjnym ma charakter zamknięty;
- pełnomocnictwo może być udzielone wyłącznie adwokatowi lub radcy prawnemu, a także współuczestnikowi postępowania i osobie najbliższej wobec strony; w przypadku osób prawnych i przedsiębiorców pełnomocnikiem może być także pracownik;
- jednakże „pracownikiem” z art. 35 par. 2 ppsa nie jest osoba świadcząca na rzecz strony usługi w oparciu o umowę zlecenia, lecz tylko osoba odpowiadająca definicji pracownika z kodeksu pracy;
- biorąc zatem pod uwagę, że umowa zlecenia nie kreuje stosunku pracy, a osoba świadcząca usługi na zlecenie nie jest pracownikiem, WSA odrzucił skargę ze względu na brak uzupełnienia braków formalnych.
Zamiast komentarza: orzeczenie oczywiście formalnie słuszne i prawidłowe, ja jednak zdania nie zmieniam: strona powinna mieć prawo posłać do sądu dowolną osobę, na własne (i plenipotenta) ryzyko, a zwłaszcza kogoś, kto zajmuje się jej sprawami prawnymi i komu strona ufa. W tym zakresie przymus adwokacko-radcowski powinien być likwidowany (a nie rozszerzany) jako coś sprzecznego z zasadą poszanowania wolnej woli i swobody decydowania o własnym losie (chcącemu, etc.,etc.).