Czy można ustnie zmienić pisemną umowę?

Załóżmy, że dziś podpisałem umowę o współpracy, aby zaraz po nowym roku ustalić na gębę z kontrahentem nowe warunki usług. Nieco podchwytliwe pytanie brzmi: czy możliwa jest ustna zmiana umowy zawartej pisemnie — czy też skoro umowa była na piśmie, to można zmienić ją tylko w formie pisemnej? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 listopada 2016 r., sygn. akt I ACa 768/16).

Spór dotyczył zapłaty należnego wynagrodzenia prowizyjnego z tytułu sprzedaży produktów: zdaniem powoda pierwotnie zawarta pisemna umowa o współpracy mówiła wyłącznie o umawianiu potencjalnych klientów z handlowcami strony pozwanej, ale po kilku dniach uzgodniono ustny aneks ustalając, że powód może sam sprzedawać towary pozwanego, w zamian za prowizję w podwójnej wysokości. Dowodem tych ustaleń miał być fakt, że strona pozwana uznała kilka przesłanych rozliczeń i zapłaciła za wystawioną fakturę.

Zdaniem pozwanej spółki okoliczność, że uiszczono należność z błędnie wystawionej faktury nie oznacza nic, bo chociaż kwotę zapłacono, sprzeczności były wyjaśniane. Sama umowa została zawarta na piśmie, zastrzeżono, iż jej zmiana wymagać będzie formy pisemnej pod rygorem nieważności — i do takiej zmiany nie doszło.
Cała sytuacja wynikała natomiast z nieuczciwości kilku pracowników strony pozwanej, którzy podpowiedzieli „lepszy” interes stronie powodowej, próbując równocześnie przekonać własną firmę do zmiany warunków współpracy.

art. 76 kc
Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, nie określając skutków niezachowania tej formy, w razie wątpliwości poczytuje się, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.

Sąd I instancji oddalił całość roszczeń: niezależnie od okoliczności zawarcia i zmiany umowy, w przypadku umowy o świadczenie usług (art. 750 kc) obowiązkiem zleceniobiorcy jest złożenie sprawozdania z wykonania umowy (art. 740 kc). Strona powodowa nie przedstawiła dokumentacji potwierdzającej świadczenie usługi, zatem nie sprostała obowiązkowi dowodowemu (art. 6 kc).

Badając apelację wniesioną przez powódkę sąd II instancji stwierdził, że chociaż częściowo zarzuty są słuszne, a uzasadnienie orzeczenia jest błędne — wyrok odpowiada prawu.
Brak odrębnych sprawozdań nie może stanowić przeszkody do zasądzenia należnego prowizji w podwójnej wysokości — jednak roszczenie było o tyle niezasadne, że w umowie o współpracy ustalono tylko i wyłącznie przeprowadzenie działań faktycznych prowadzących wyłącznie do umawiania spotkań handlowych (umowa pośrednictwa), ale nie do zawierania umów sprzedaży. Nawet gdyby powód przedstawił dowody, iż usługa została wykonana jak twierdzi, jego roszczenia o zapłatę podwójnej prowizji nie były zasadne — ponieważ treść umowy zawartej na piśmie nie dawała mu takiego uprawnienia, zaś ustna zmiana takiej umowy (bez zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności) była nieważna (i tu sąd powołał się na art. 73 par. 1 kc).

Oddalenie powództwa nie oznacza, że strona powodowa nie mogłaby wytoczyć powództwa innego rodzaju — np. o bezpodstawne wzbogacenie — ale zmiana treści powództwa jest już niemożliwa, a sąd nie ma możliwości rozpoznania innego żądania, niż przedstawionego w pozwie (choćby alternatywnie).

Zamiast komentarza: obawiam się, że także o orzeczeniu II instancji można powiedzieć, że co do zasady słuszne — źle uzasadnione jest. Przywołany w uzasadnieniu art. 73 par. 1 kc mówi wszakże tylko o tym, że niezachowanie formy pisemnej czynności prawnej powoduje nieważność tylko wtedy, gdy przepis prawa przewiduje taki rygor. Tymczasem o tym, że ustna zmiana umowy zawartej pisemnie jest bezskuteczna — pod warunkiem, że uprzednio w umowie ustalona zostanie forma pisemna ad solemnitatem — wynika z art. 76 kc.

Q.E.D.

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

0 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
0
komentarze są tam :-)x