Czy kupując jakąkolwiek broń śmiało można zawierzyć sprzedającemu co do legalnych warunków jej posiadania? Jeśli sprzedającym jest profesjonalny sklep — lub zwykły straganiarz? Czy można posiadać dowolny pistolet hukowy bez pozwolenia — czy jednak nabywający broń alarmową kalibru 8 mm powinien ustalić prawne warunki posiadania takiego sprzętu? Czy błędne zapewnienie sprzedającego może być traktowane jako kontratyp błędu co do znamion czynu zabronionego lub co do bezprawności czynu?
wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2018 r. (IV KK 348/17)
Dostęp do szeroko rozumianej broni w naszym kraju podlega daleko idącym ograniczeniom wobec czego już samo wejście w posiadanie przedmiotu, który ze swej istoty (sposób działania, cechy konstrukcji, przeznaczenie) należy do tego kręgu urządzeń, musi rodzić obowiązek sprawdzenia, czy i ewentualnie jakie rygory oraz wymagania ciążą na jego posiadaczu.
Orzeczenie dotyczyło mężczyzny oskarżonego o posiadania bez pozwolenia broni hukowej („pistolet gazowy R. Perfecta, model FBI 8000, kal. 8 mm”) oraz amunicji alarmowej („2 naboi pistoletowych kaliber 8 mm”). Z uzasadnienia wynika, iż sprzęt został nabyty od przygodnego sprzedawcy (na straganie), a sprzedający zapewnił go, że na pistolet hukowy pozwolenie nie jest wymagane.
Sąd prawomocnie uniewinnił oskarżonego od zarzutów: oskarżony nie wiedział, że posiadana broń alarmowa, której używał do płoszenia ptaków w sadzie jest bronią palną w rozumieniu ustawy — zatem jego działanie było nieumyślne, więc nie można mu przypisać przestępstwa określonego w art. 263 par. 2 kk.
art. 263 par. 2 kk
Kto bez wymaganego zezwolenia posiada broń palną lub amunicję,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Badając kasację wniesioną przez prokuratora SN przypomniał, że definicję broni palnej zawiera art. 7 uobia, jej rodzaje wymienia art. 4 ust. 1 pkt 1 uobia, zaś art. 10 uobia określa rodzaje broni palnej, które wymagają zezwolenia. Z przepisów tych jednoznacznie wynika, iż broń alarmowa (hukowa) jest rodzajem broni palnej, zaś na jej posiadanie — jeśli jest ona kalibru 8 mm — jest wymagane pozwolenie (art. 10 ust. 4 pkt 1 lit. a uobia).
art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o broni i amunicji
1. Ilekroć w ustawie jest mowa o broni, należy przez to rozumieć:
1) broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową;
Stąd nie można przyjąć, iż z odpowiedzialności karnej za posiadanie bez pozwolenia broni hukowej zwalnia niezachowanie reguł ostrożności — co ma skutkować oceną, iż sprawca działał w zamiarze nieumyślnym. Na kwalifikację czynu nie ma wpływu ani nieformalne okoliczności nabycia przedmiotu, ani dobrowolne wydanie go policjantom — bo raczej każda osoba żyjąca w Polsce wie, że dostęp do broni jest reglamentowany, zatem zwłaszcza ów „nieformalny” sposób nabycia broni powinien obligować do sprawdzenia jakie formalności wiążą się z jej posiadaniem (SN określa to jako „tzw. modelowy wzorzec obywatela”).
art. 7 ust. 1 i ust. 3 ustawy o broni i amunicji
1. W rozumieniu ustawy bronią palną jest każda przenośna broń lufowa, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub większej liczby pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego.
3. W rozumieniu ustawy bronią palną alarmową jest urządzenie wielokrotnego użycia, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania materiału miotającego, wywołuje efekt akustyczny, a wystrzelona z lufy lub elementu ją zastępującego substancja razi cel na odległość nie większą niż 1 metr.
Nie można także powołać się na zapewnienie sprzedającego, iż można legalnie posiadać pistolet hukowy bez pozwolenia — a na pewno tego rodzaju wprowadzenie w błąd nie stanowi żadnej okoliczności będącej kontratypem działania w błędzie. Nie ma też znaczenia, że stragan był ustawiony w miejscu przeznaczonym do publicznego handlu — zwłaszcza, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż nawet zakup w licencjonowanym sklepie nie zwalnia od obowiązku upewnienia się co do legalności posiadanej broni (por. wyrok SA w Katowicach z 8 września 2018 r., III KK 135/16 czy też postanowienie SN z 20 kwietnia 2016 r., III KK 135/16).
Skoro zatem trudno mówić o nieumyślnym działaniu sprawcy — zaś argument ten był podnoszony już w apelacji, ale do zarzutów sąd się nie odniósł — wyrok został uchylony, a sprawa wraca do ponownego rozpoznania.