Czy urząd może przesłać korespondencję bezpośrednio do strony, która jest reprezentowana przez pełnomocnika? Czy jednak doręczenie decyzji stronie — zamiast pełnomocnikowi — oznacza naruszenie prawa, a przez to decyzja jest bezskuteczna?
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 marca 2022 r. (I GSK 1329/21)
Doręczenie decyzji bezpośrednio stronie, w sytuacji gdy działa za nią w postępowaniu pełnomocnik, nie wywołuje zatem żadnych skutków prawnych.
Sprawa zaczęła się wydania przez ZUS decyzji odmawiającej uwzględnienia wniosku o zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne (bo koronawirus), a to ze względu na nieprzesłanie dokumentów rozliczeniowych.
Badając skargę przedsiębiorcy WSA zauważył, iż ZUS wykazał się pewnego rodzaju niekonsekwencją: w treści decyzji przedsiębiorca był wskazany jako strona, jednak dodano wzmiankę, iż jest on „reprezentowany przez panią [imię i nazwisko]” — a mimo to decyzja została wysłana na adres przedsiębiorcy.
Biorąc zatem pod uwagę, że strona ustanowiła pełnomocnika, to organ powinien był wysyłać korespondencję do pełnomocnika — toteż uchybienie w doręczeniu skutkuje uchyleniem decyzji (art. 145 par. 1 pkt 1 ppsa).
art. 40 par. 1-2 kodeksu postępowania administracyjnego
§ 1. Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela — temu przedstawicielowi.
§ 2. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. (…)
W skardze kasacyjnej ZUS podkreślił, że doręczenie decyzji bezpośrednio stronie zamiast pełnomocnikowi nie może być traktowane jako naruszenie o istotnym wpływie na wynik sprawy (a więc uchylenie decyzji jest niedopuszczalne).
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż zgodnie z art. 40 par. 2 kpa jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi. Od tej reguły nie ma żadnych wyjątków, zatem organy mają bezwzględny obowiązek doręczania pism pełnomocnikowi, a nie stronie („pominięcie pełnomocnika strony w czynnościach postępowania jest równoznaczne z pominięciem strony i wywołuje te same skutki prawne”). Doręczenie korespondencji bezpośrednio stronie — jeśli strona wyznaczyła pełnomocnika — jest bezskuteczne (por. uchwała NSA z 7 marca 2022 r., I FPS 4/21).
Uchybienie w doręczeniu skutkuje brakiem wprowadzenia decyzji administracyjnej do obrotu prawnego, zatem jej uchylenie było prawidłowe — zaś skarga kasacyjna podlegała oddaleniu.
Zamiast komentarza: z utęsknieniem czekam na zadzianie się ustawy o doręczeniach elektronicznych, będę miał o czym pisać.