Zadośćuczynienie za zatrzymanie przez policję nie przysługuje jeśli działania funkcjonariuszy były formalnie prawidłowe

A skoro okazuje się, że w lasach rzeczywiście panuje straż leśna, a policja zaczęła wiele uwagi poświęcać ściganiu spacerujących w parkach — łatwo o wynik, ryzyko relatywnie niewielkie, a będzie też przyczynek do dyskusji, że i wysokość kary, i jej nieuchronność świetnie sprawdzają jako mechanizmy odstraszania elementów niesubordynowanych — dziś czas na kilka akapitów o tym czy należy się zadośćuczynienie za zatrzymanie przez policję pod zarzutem popełnienia czynu zabronionego, jeśli podejrzany okazał się czysty? Czy jednak bezprawność naruszenia dóbr osobistych wyłącza formalnie prawidłowe postępowanie funkcjonariuszy? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 16 grudnia 2019 r., VI ACa 438/18).

Spór dotyczył odpowiedzialności odszkodowawczej policji (statio fisci Skarbu Państwa) za zatrzymanie kobiety w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa.
Zaczęło się od złożonego w 2006 r, przez mężczyznę zawiadomienia o dopuszczeniu się przez kobietę przemocy w celu zmuszenia do określonego działania (art. 191 par. 1 kk). Dzień później podejrzana została zatrzymana — w pracy (kobieta była zatrudniona w sklepie) — przez policję. Podczas zatrzymania użyto kajdanek, przewieziono ją na komendę, a po dwóch godzinach zwolniono. Kobietę poinformowano o przysługujących uprawnieniach, w tym o prawie wniesienia zażalenia na zatrzymanie, z którego nie skorzystała.
Pięć lat później kobieta złożyła skargę na zastosowanie przez funkcjonariuszy niewspółmiernych środków przymusu bezpośredniego, a także zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa nadużycia władzy — skargi nie uwzględniono, zaś prokurator odmówił wszczęcia postępowania ze względu na przedawnienie karalności).
W tzw. międzyczasie sprawa przestępstwa popełnionego przez kobietę została umorzona.

Zdaniem podejrzanej fakt i sposób zatrzymania stanowił o naruszeniu jej dóbr osobistych w postaci czci i godności osobistej, zatem — prawie 10 lat po zdarzeniu — do sądu trafił pozew, w którym zażądała 200 tys. złotych tytułem zadośćuczynienia.

Sąd podkreślił, że powódka została zatrzymana jako osoba podejrzana o popełnienie poważnego przestępstwa, zastosowane przez policję środki przymusu bezpośredniego wynikały z tego, iż rzekome groźby dotyczyły uszkodzenia ciała, zatem były adekwatne do ciężaru zarzutów. Uwzględnić żądań odszkodowawczych nie sposób wyłącznie na tej podstawie, iż nie potwierdziły się zarzuty karne, na podstawie których doszło do zatrzymania. Działanie funkcjonariuszy było zgodne z prawem, zachowano także wszelkie wymogi formalne — co wyklucza bezprawność naruszenia dóbr osobistych.

Niezależnie od tego roszczenia majątkowe uległy już przedawnieniu. Odpowiedzialność z art. 448 kc oparta jest na konstrukcji deliktu, powódka nie wykazała, iżby policjanci dopuścili się zbrodni lub występku, zatem ewentualne roszczenia przedawniły się po upływie trzech lat od zatrzymania (art. 442(1) par. 1 kc). Nie ma też wątpliwości, iż termin przedawnienia biegł od dnia zatrzymania: powódka miała świadomość krzywdy (łączyła ją z zatrzymaniem przez policję), wiedziała też kto ją wyrządził.

W takim przypadku skorzystanie przez pozwaną policję z zarzutu przedawnienia nie może być traktowane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zastosowanie art. 5 kc dla podważenia skutku przedawnienia roszczenia możliwe jest wyjątkowo, po analizie wszystkich okoliczności sprawy, w tym charakteru dochodzonego roszczenia, a także przyczyn i nadmierności opóźnienia (wyrok SN z 12 grudnia 2007 r., V CSK 334/07). Tymczasem powódka nie powołała się na żadne argumenty usprawiedliwiające blisko 10-letnią zwłokę w skierowaniu pozwu do sądu — ba, pierwsze czynności zmierzające do dochodzenia jej praw podjęła 5 lat po zatrzymaniu, czyli już grubo po upływie okresu przedawnienia.

Stwierdzając, że zadośćuczynienie za zatrzymanie przez policję — za naruszenie dóbr osobistych wywołane zatrzymaniem — nie przysługuje, sąd prawomocnie oddalił całość roszczeń.

subskrybuj
Powiadom o
guest

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

7 komentarzy
Oldest
Newest
Inline Feedbacks
zerknij na wszystkie komentarze
7
0
komentarze są tam :-)x