Czy adwokat może odpowiadać wobec klienta za przegraną sprawę w sądzie? Czy odpowiedzialność pełnomocnika procesowego za błędną informację udzieloną stronie, wskutek czego sprawa została „położona”, sprowadza się do odpowiedzialności za wynik — czy jednak jako szkodę można traktować to, co strona bez sensu wydała na prowadzenie sporu? (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 lutego 2020 r., V ACa 362/19).
Orzeczenie dotyczyło roszczeń odszkodowawczych strony procesu wobec jej pełnomocnika procesowego, którego błędy doprowadziły do odrzucenia apelacji wskutek braku uiszczenia opłaty sądowej (po bezskutecznym wniosku o zwolnienie z opłaty adwokat błędnie poinformował stronę, że należy poczekać na wezwanie do uiszczenia opłaty, a tymczasem opłatę należało uiścić bez wezwania (art. 112 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Zdaniem strony powodowej nieudolny pełnomocnik powinien zrekompensować całą szkodę w wysokości 289 tys. złotych (w tym 10 tys. złotych wydane na opłatę od zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji).
Zdaniem pozwanego adwokata roszczenia o tyle były bezzasadne, że cały czas kwestionował sensowność wniesienia apelacji od niekorzystnego wyroku, zatem brak informacji o konieczności uregulowania opłaty nie może być traktowany jako przyczyna wyrządzenia stronie szkody.
Sąd I instancji oddalił powództwo w całości: strona powodowa nie wykazała, iżby wniesiona apelacja była zasadna, co wyklucza odpowiedzialność pełnomocnika procesowego za naruszenie obowiązków spoczywających na adwokacie. Niezależnie od tego związany wyrokiem sąd nie może podważać jego rozstrzygnięć (strona przegrała w niższej instancji, bo nie miała racji — a nie dlatego, że adwokat nie znał się na rzeczy).
W apelacji od tego wyroku strona powodowa ograniczyła żądanie do kwoty 10 tys. złotych — czyli owej opłaty od zażalenia na ówczesne odrzucenie apelacji.
Taka modyfikacja roszczenia spotkała się z akceptacją sądu odwoławczego: niewykazanie przesłanek ponoszenia przez pełnomocnika procesowego odpowiedzialności za bezskuteczność apelacji nie może być przenoszone na ocenę szkody wynikającej z poniesienia przez stronę opłaty sądowej od zażalenia na postanowienie o odrzuceniu apelacji. Ba, ocena błędu adwokata pojawiła się już w uzasadnieniu postanowienia odrzucającego zażalenie — skoro więc sąd dostrzega, że jest związany takim orzeczeniem, to musi mieć na uwadze całość wyrażonych ocen.
Sąd stwierdził, że profesjonalne obowiązki i należyta staranność pełnomocnika procesowego obejmują także znajomość i umiejętność zastosowania przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przeto udzielenie klientowi błędnej informacji skutkuje odpowiedzialnością ex contractu (art. 471 kc). Prawidłowa ocena sytuacji wskazuje, że strona powodowa poniosła bezzasadny wydatek (10 tys. złotych), który w okolicznościach sprawy oznacza szkodę wywołaną nienależytym wykonywaniem przez pozwanego adwokata umowy o zastępstwo procesowe — zaś odpowiedzialność pełnomocnika procesowego za błędną informację sprowadza się do tego, co strona wydała na zażalenie, które miało odkręcać oczywisty błąd reprezentanta.
Finalnie sąd zasądził od pozwanego adwokata na rzecz wprowadzonego w błąd klienta odszkodowanie w wysokości 10 tys. złotych, z odsetkami od dnia wezwania do zapłaty — warto natomiast zwrócić uwagę, że bilans przegranej w pierwszej (koszty dla wygrywającego 10,8 tys. złotych) i wygranej w drugiej instancji (koszty od przegrywającego 1850 złotych) zeżre tę kwotę prawie do zera.